Spierklachten door statinen: onderschat

Conflict of interest: Prof.Dr Y.M. Smulders receives research grants from AstraZeneca and Sanofi-Aventis for non-statin-related scientific research and an unrestricted research grant from MSD; Prof. Dr F.L.J. Visseren receives grant support from Merck, ZonMw and Catharijnestichting Utrecht. Financial support: none declared.

Statin-associated muscle problems are more common than the 1-5% prevalence reported in large clinical trials. Observational studies show a prevalence of about 10%.
Muscle problems can occur anytime during statin treatment, but usually occur in the first 6 months.
The occurrence of rhabdomyolysis is rare.
Depletion of isoprenoids due to HMG-CoA reductase inhibition is probably the main cause of the myopathy.
Statin-associated myopathy is treated by prevention and treatment of risk factors. The main risk factors are multiple drug treatment, alcohol abuse, hypothyroidism and a family history of muscle problems due to statin therapy.
The first step in the treatment of muscle problems or of elevated creatine kinase levels is lowering or stopping the statin. The chance of another type of statin not having the same muscular effects is about 40%.The benefit of Q10 or other supplements is unproven thus far.
In the presence of recurrent creatine kinase elevation or muscle problems, other cholesterol-lowering agents can be considered.

Samenvatting

Statinegerelateerde spierklachten komen vaker voor dan de door grote klinische trials gerapporteerde prevalentie van 1-5%. In observationele studies wordt een prevalentie van rond de 10% gevonden.
Spierklachten kunnen op elk moment van de statinebehandeling optreden, maar komen meestal tot uiting in de eerste 6 maanden na begin van de therapie.
Het optreden van rabdomyolyse is zeldzaam.
Depletie van mevalonaatderivaten als gevolg van inhibitie van het HMG-CoA-reductase is waarschijnlijk de voornaamste oorzaak van het ontstaan van de myopathie.
De behandeling van statinegrelateerde myopathie bestaat uit preventie en behandeling van risicofactoren. De voornaamste risicofactoren zijn: polyfarmacie, alcoholabusus, hypothyreoïdie en een positieve familieanamnese voor spierklachten door statinegebruik.
De eerste stap in de behandeling van statinegerelateerde spierklachten of een verhoogde concentratie creatininekinase, is verlaging van de dosis of staken van de statine. De kans dat een ander soort statine geen spierproblemen geeft, is ongeveer 40%.
Er bestaat geen bewijs voor een therapeutische waarde van ubiquinon (Q10) of andere supplementen.
Indien er sprake is van recidiverend stijgen van creatininekinaseconcentraties of optreden van spierklachten, komen alternatieve cholesterolverlagende middelen in aanmerking, zoals: harsen, nicotinezuur en de cholesterolabsorptieremmer ezetimib.

Artikelinformatie

13 juli 2010

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1684

Vakgebied

Auteursinformatie

Universitair Medisch Centrum Utrecht.

Afd. Vasculaire Geneeskunde: drs. S.P. Janssen, internist–vasculair geneeskundige (tevens: Centraal Militair Hospitaal, afd. Interne Geneeskunde, Utrecht); prof.dr. F.L.J. Visseren, internist-vasculair geneeskundige en epidemioloog.

VU Medisch Centrum afd. Interne Geneeskunde, Amsterdam.

Prof.dr. Y.M. Smulders, internist-vasculair geneeskundige.

Slotervaartziekenhuis, afd. Interne Geneeskunde, Amsterdam.

Dr. V.E. Gerdes, internist-vasculair geneeskundige.

Contact drs. S.P. Janssen (sp.janssen@mindef.nl)

Verantwoording

Belangenconflict: prof.dr. Y.M. Smulders ontvangt onderzoeksfondsen van AstraZeneca en Sanofi-Aventis voor niet-statine-gerelateerd wetenschappelijk onderzoek en een onbeperkt onderzoeksfonds van MSD; prof. dr. F.L.J. Visseren ontvangt onderzoeksfondsen van Merck, ZonMw en Catharijnestichting Utrecht. Financiële ondersteuning: geen gemeld.
Aanvaard op 7 april 2010