Space Oddity

In de tijd dat ik studeerde om het kandidaatsexamen geneeskunde (dat bestond toen nog) te halen, had de Britse popster David Bowie een wereldhit met het nummer Space Oddity. In dit lied figureert een zekere majoor Tom die zojuist de ruimte ingeschoten is. Als hij 100.000 mijl van de aarde verwijderd is, meldt hij nog wel dat hij zich bijzonder rustig voelt maar kort daarna blijkt het radiocontact verbroken. Het was de tijd waarin de Amerikanen met hun Apollo-project als eerste voet op de maan zetten. Sindsdien zijn er veel ruimtemissies opgezet en is er zelfs uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidseffecten van gewichtsloosheid in de ruimte verricht.

Eén dezer dagen zal André Kuipers, arts-astronaut en één van de auteurs in dit nummer van het Tijdschrift, voor de tweede keer in de ruimte gebracht worden om allerlei experimenten uit te voeren. Ten tijde van de eerste maanreis waren de verwachtingen omtrent deze ontwikkelingen hoog gespannen en werd er zelfs al voorzichtig geopperd dat ruimtereizen tegen het jaar 2000 ook voor niet-astronauten wel eens mogelijk zouden kunnen zijn. Het is enigszins anders gelopen met het ruimteprogramma dan toen gedacht werd maar anno 2012 kan de gewone burger, als hij of zij over voldoende financiën beschikt, inderdaad een soort ruimtereis maken. Hoewel, echte ruimtereizen zijn dit nog steeds niet want het gaat om suborbitale vluchten, dus zonder dat men een baan om de aarde aflegt en met slechts een korte periode van gewichtsloosheid.

Gezien de prijs van dergelijke vluchten is het niet aannemelijk dat onze spreekuren zullen vollopen met lieden die zich ingetekend hebben voor zo’n ruimteavontuur. Toch is het goed om enigszins op de hoogte te zijn van wat zo’n vlucht aan medische problematiek met zich meebrengt. Daarom vindt u in dit nummer een bijdrage van 3 artsen die zich met lucht- en ruimtevaart bezig houden en die een aantal aspecten belichten waar rekening mee moet worden gehouden (A3904, bl. 2195). Sommige zaken zullen wat vreemd aandoen, waaronder dat om speciale voorzichtigheid te betrachten in geval van zwangerschap. Maar de neiging om grenzen te willen overschrijden zit diepgeworteld in de menselijke geest en vreemde zaken bij een ruimtereis oftewel echte ‘space oddities’ zullen op den duur nauwelijks meer een beletsel vormen.