Screening op longkanker heeft nog geen nut

Het Rotterdamse Erasmus MC gaat samen met buitenlandse ziekenhuizen onderzoeken of een bevolkingsonderzoek naar longkanker nut heeft. Helaas zijn de eerste berichten daarover al erg positief, terwijl maar de vraag is of zo'n bevolkingsonderzoek gewenst is. Er wordt daarom, ook door het NTvG, kritisch op gereageerd.

Enkele jaren terug was er al veel aandacht voor deze 'screening', het vroegtijdig opsporen van longkanker bij rokers. Uit onderzoek door hetzelfde Erasmus MC bleek dat rokers die regelmatig een CT-scan kregen om longkanker op te sporen, minder vaak overleden aan longkanker. Dat resultaat werd gebruikt om te suggereren dat deze screening 'dus' werkt. Maar er zitten belangrijke nadelen aan, die het nut in twijfel trekken.

Ten eerste: door de screening gaan misschien minder rokers dood aan longkanker, maar uiteindelijk blijft de kans om te overlijden net zo groot als zonder screening. Dat komt waarschijnlijk doordat deze mensen aan andere gevolgen van roken overlijden, zoals hart- en vaatziekten. Met andere woorden: rokers sterven net zo vaak vroegtijdig met als zonder screening op longkanker. Screening zorgt dus niet voor een langer leven.

Ten tweede: door de screening krijgen vele rokers ook ten onrechte te horen dat ze longkanker hebben. De uitslag van hun onderzoek blijkt 'fout-positief': de scan wees op longkanker, maar uit verdere behandeling - tot operaties aan toe - bleek uiteindelijk dat er géén kanker was. Deze 'overdiagnostiek' geeft veel extra angst, stress, complicaties en kosten.

Er zal daarom nog veel discussie over dit onderwerp zijn. Ondertussen gaat het internationale onderzoek van start, maar uitkomsten daarvan zullen nog een tijd op zich laten wachten.

Op dit moment is er geen bewijs dat de Nederlandse bevolking die rookt of heeft gerookt, baat heeft bij een bevolkingsonderzoek naar longkanker. Voorstanders zullen zeggen dat screening zorgt voor minder sterfte aan longkanker, maar dat is slechts een deel van het verhaal. De nadelen moeten ook worden meegewogen. Daarbij is ook een belangrijke vraag of al het geld dat nu aan dit mogelijke bevolkingsonderzoek wordt besteed, niet beter kan worden uitgegeven aan behandeling van de oorzaak van longkanker: stoppen met, of beter nog, niet beginnen met roken.

Lees hieronder enkele van de vele kritische reacties op mogelijke longkankerscreening:
Artikel de Volkskrant Kritiek in NTvGUitleg Arjen Noordzij  Nuancering door Dokter Mediakritiek in medisch contact