Schuld en boete

Recent onderzochten collega’s uit het AMC hoe een gemiddelde arts-assistent Interne Geneeskunde daar de dag doorbrengt (D2480). De resultaten geven een verschrikkelijk beeld. De werkdag duurt te lang (9,5 uur) en van die te lange dagen wordt nog maar 13% van de tijd besteed aan contact met patiënten of hun familie. Na het middagrapport zou de dag voorbij moeten zijn of kun je misschien eindelijk even rustig met een ziek mens praten, maar in plaats daarvan besteden ze nóg ruim een uur aan administratie. Dan snel naar huis, zodat je daar brieven kunt gaan schrijven. Daar was immers overdag geen tijd voor.

Je kunt natuurlijk makkelijk alles op de jonkies afschuiven: ‘patatgeneratie’, ‘wij werkten wel 80 uur’, ‘watjes van de 21e eeuw’, maar daarmee overschreeuwen we vooral onze eigen schaamte en schuldgevoel. We moeten erkennen dat we een afschrikwekkend, hypergereguleerd systeem op poten hebben gezet waarin de patiënt vooral als abstractie, maar niet als mens centraal staat.

In de klaagzang die dagelijkse over de ziekenhuisafdelingen galmt moet vooral het elektronisch patiëntendossier (EPD) het ontgelden. Dat is maar deels terecht. Het is een zegen dat we van papier af zijn en bijvoorbeeld mee kunnen kijken met de aantekeningen van collega’s van andere disciplines. Maar zoals ook in dit tijdschrift besproken wordt (C3749), is de wijze waarop het EPD is íngericht wel een cruciale factor. Het systeem zoals dat nu in het AMC, maar ook in het VUmc en een aantal andere grote ziekenhuizen is ingevoerd, heeft qua gebruiksgemak niet zo’n beste reputatie.

Een recente inventarisatie van stressfactoren voor aiossen in mijn eigen ziekenhuis wees ook uit dat het EPD – naast het frequente gebrek aan opnamecapaciteit – met stip bovenaan staat. Het gerucht gaat dat bestuurders voor dit EPD gekozen hebben omdat het enige hoop biedt dat ze hiermee onder andere de facturering en indicatorenadministratie op orde krijgen, maar er zijn grenzen aan wat je hiervoor van dokters – en niet te vergeten, verpleegkundigen – kunt vragen. Maak je je schuldig aan overschrijding van die grenzen, dan is gefrustreerd of zelfs cynisch personeel je deel, en daarmee kun je echt goede zorg heus vergeten.

In diverse ziekenhuizen staat minder administratie, onder andere door vereenvoudiging van het EPD, hoog op de agenda van 2018. Dat goede voornemen maakt alleen kans van slagen als je bereid bent iets op te offeren van de doelen die je met al die administratieve handelingen voor ogen had. Geen sinecure, want het zijn deels externe partijen die die doelen opleggen. Dit wordt dus een gezamenlijke uitdaging voor 2018: administratie écht verminderen, door afscheid te nemen van eraan gekoppelde doelen. Zouden we daadwerkelijk durven kiezen voor goede zorg?