Roken, alcohol en bipolaire stoornis

Patiënten met een bipolaire stoornis die meer roken, zijn meer dagen depressief. Alcohol lijkt vooral nadelig te zijn bij patiënten die nog maar zelden depressief of manisch zijn geweest. Bij die groep gaat elk glas alcohol per dag extra gepaard met een verdubbeling van het risico op een manische of hypomane episode.

Dat vonden Wendela ter Meulen en collega’s van onder meer het VUmc in hun analyse van gegevens uit de ‘Alcohol, drugs and stimulants study’ die de effecten van deze middelen op het beloop van een bipolaire stoornis volgt (BMC Psychiatry. 2017;17:185).

De analyse gebruikte gegevens van 108 patiënten met een bipolaire stoornis die een jaar lang dagelijks bijhielden welke symptomen ze ervaarden en welke middelen ze gebruikten. Omdat eerdere onderzoeken naar het verband tussen roken, alcoholgebruik en stemmingsepisoden wisselende resultaten toonden, keken Ter Meulen en collega’s gericht of het uitmaakt of een patiënt nog maar weinig of juist veel depressieve en manische episoden heeft doorgemaakt.

Voor roken was er een helder verband: meer sigaretten, meer sombere dagen. Per dagelijkse sigaret extra 4% meer sombere dagen, om precies te zijn. Voor alcohol waren de uitkomsten minder eenduidig, behalve voor patiënten die minder dan 7 episodes hadden doorgemaakt. Bij hen verdubbelde het aantal dagen in een (hypo)mane episode per extra glas alcohol per dag. Deze uitkomst past volgens de onderzoekers in de ‘kindling’-hypothese van Post. Die stelt dat vooral de eerste depressies in iemands leven kunnen worden uitgelokt door exogene factoren.

De onderzoekers waarschuwen dat een oorzakelijk verband tussen alcohol, roken en stemming nog niet bewezen is. Het kan ook zijn dat depressievere patiënten meer roken en dat een hypomane stemming alcoholgebruik stimuleert.