Risicopercepties van mannen met gelokaliseerde prostaatkanker*

Objective

To assess the accuracy of patients' perceptions of the risks associated with localised prostate cancer treatments (radical prostatectomy [RP], radiotherapy [RT], and active surveillance [AS]), and to identify correlates of misperceptions.

Patients and methods

We used baseline data (questionnaires completed after treatment information was provided but before treatment) of 426 patients with newly diagnosed localised prostate cancer who participated (87% response rate) in a prospective, longitudinal, multicentre study. Patients' pretreatment perceptions of differences in adverse outcomes of treatments were compared to those based on the literature. We used univariate and multivariate linear regression to identify correlates of misperceptions.

Results

About two-thirds (68%, n = 211) of the patients did not understand that the risk of disease recurrence is comparable between RP and RT. More than half of the patients did not comprehend that RP patients are at greater risk of urinary incontinence (65%, n = 202) and erectile dysfunction (61%, n = 190), and less at risk of bowel problems (53%, n = 211) compared to RT patients. Many patients overestimated the risk of requiring definitive treatment following AS (45%, n = 157) and did not understand that mortality rates following AS, RP, and RT are comparable (80%, n = 333). Consulting a radiotherapist or a clinical nurse specialist was positively associated with, and emotional distress was negatively associated with, better understanding of the risks (P < 0.05), although effect sizes were small.

Conclusion

Prior to choosing treatment, most patients with prostate cancer poorly understood the differences in treatment risks. Greater efforts should be made to better understand why these misperceptions occur and, most importantly, how they can be corrected.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Samenvatting

Doel

In kaart brengen of patiënten goed op de hoogte zijn van de verschillen tussen de behandelopties van gelokaliseerde prostaatkanker en factoren identificeren die samenhangen met verkeerde percepties.

Opzet

Prospectief, longitudinaal, beschrijvend multicentrisch onderzoek.

Methode

Patiënten met gelokaliseerde prostaatkanker werd gevraagd een vragenlijst in te vullen vóór het begin van de behandeling, maar na het verstrekken van informatie over de behandelopties. De deelnemers gaven per behandeloptie aan welk risico op bijwerkingen zij verwachtten, waaronder urine-incontinentie, erectieproblemen, darmproblemen en progressie van de tumor. Daarna vergeleken we deze risicoschattingen met de recentste gegevens over deze risico’s. Met lineaire regressie beschreven we welke patiënten een accuraat beeld hadden over de verschillen tussen de behandelopties.

Resultaten

Van de 426 deelnemers wisten er 211 (68%) niet dat de kans op een recidief bij operatie en radiotherapie vergelijkbaar is. Meer dan de helft (53-65%) van de mannen wist niet dat, vergeleken met radiotherapie, patiënten na een operatie een grotere kans op urine-incontinentie en erectieproblemen hebben, maar een kleinere kans op darmproblemen. Slechts 20% (82/415) van de patiënten wist dat de kans om binnen 10 jaar te overlijden aan prostaatkanker na ‘active surveillance’ (actief volgen) of actieve behandeling vergelijkbaar is, ongeacht de behandelkeuze. Van de deelnemers met laag-risico gelokaliseerde prostaatkanker wist maar 51% (76/150) dat hooguit de helft van de mannen die voor actieve surveillance kiezen, uiteindelijk behandeld wordt. Mannen die een verpleegkundig specialist of een radiotherapeut hadden geconsulteerd, hadden vaker een juist beeld over de verschillen tussen de behandelingen.

Conclusie

Het grootste deel van de mannen is niet goed op de hoogte van de verschillen tussen de resultaten en bijwerkingen van behandelopties van gelokaliseerde prostaatkanker. Het is belangrijk dat vervolgonderzoek wordt opgezet om in kaart te brengen hoe deze mispercepties ontstaan en, nog belangrijker, hoe we ze kunnen corrigeren.

Artikelinformatie

Aanvaard op

20 december 2017

20 juni 2018

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:D2522

Vakgebied

Kanker

Urologie

Auteursinformatie

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Cancer Center, Utrecht. Afd. Urologie: drs. M.A. van Stam (tevens: NKI-AVL, Amsterdam), gedragswetenschapper; prof.dr. J.L.H.R. Bosch, uroloog. Afd. Radiotherapie: dr. J.R.N. van der Voort van Zyp, radiotherapeut. Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Amsterdam. Afd. Urologie: dr. H.G. van der Poel en prof.dr. S. Horenblas, urologen; C.N. Tillier, MANP, verpleegkundig specialist. Afd. Psychosociaal onderzoek & Epidemiologie: prof.dr. N.K. Aaronson, psycholoog.

Contact M.A. van Stam (m.v.stam@nki.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Verantwoording

Dr. J.M. Kieffer (statistisch analist in het Nederlands Kanker Instituut, Amsterdam) heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan het helder rapporteren van onze bevindingen.

Auteur	Belangenverstrengeling
Marie-Anne van Stam	ICMJE-formulier
Neil K. Aaronson	ICMJE-formulier
Henk G. van der Poel	ICMJE-formulier
Jochem R.N. van der Voort van Zyp	ICMJE-formulier
Corinne N. Tillier	ICMJE-formulier
Simon Horenblas	ICMJE-formulier
J.L.H. Ruud Bosch	ICMJE-formulier

Gerelateerd

Goed geïnformeerd beslissen bij kanker

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?

Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.

ASK NTVG

Risicopercepties van mannen met gelokaliseerde prostaatkanker*

Samenvatting