Risicobeheersing

In dit nummer van het tijdschrift besteden wij op diverse manieren aandacht aan risico’s. Bijzonder in dit kader is wel het referaat van Ben Willem Mol (bl. 2218) over het verhoogde risico van Jehova’s getuigen bij de bevalling. Hoewel het in absolute zin maar om een gering aantal patiënten gaat, zijn de gevolgen van het weigeren van een bloedtransfusie bij bloedverlies tijdens of na de partus zeer groot in deze categorie patiënten. In dit geval neemt de patiënt willens en wetens een risico en als artsen kunnen wij niet veel anders doen dan met wat kunstgrepen dit risico zoveel mogelijk proberen te beheersen. Van heel andere orde is het risico zoals dat door Susanne van der Velde wordt beschreven op bl. 2217. Vanwege een vermeend verhoogd risico op colorectaal carcinoom bij patiënten met een Barrett’s oesophagus is bij deze patiënten nogal eens een coloscopie uitgevoerd. In deze situatie probeert de arts dus een risico te beheersen maar neemt daarbij een weliswaar klein maar niet verwaarloosbaar risico van de ingreep op de koop toe. Hoe anders moeten wij daar tegenaan kijken nu uit het referaat van Van der Velde blijkt dat de kans op het krijgen van colorectaal carcinoom helemaal niet zo groot is? Dat artsen bij de behandeling van hun patiënten niet alleen risico’s indammen maar ook introduceren, is natuurlijk al langere tijd duidelijk alhoewel de patiënt daar lang niet altijd optimaal van op de hoogte wordt gebracht. Een klein beetje kaliumverlies tijdens diuretische therapie nemen we vaak voor lief, over hypomagnesiëmie die kan optreden door het innemen van protonpompremmers maken we ons meestal helemaal geen zorgen. Toch kan deze ‘collaterale schade’ in beginsel ernstige problemen veroorzaken (bl. 2201). Kennelijk hechten wij meer waarde aan de met onze actieve behandeling of preventieve adviezen samenhangende risicoreductie dan aan risico’s die ons (passief) overkomen. Waarom zijn wij er ook zo voor om allerhande screeningsonderzoek gaande te houden, terwijl wij ons betrekkelijk laconiek opstellen waar het bijvoorbeeld even frequent voorkomende bijwerkingen van medicatie betreft?

Een maatschappij zonder risico’s bestaat niet en een leven zonder risico’s al helemaal niet. De zwaarte van risico’s is echter niet voor iedereen of voor alle situaties vast te stellen. Het omgaan met en beheersen van risico’s is buiten de medische wetenschap al langere tijd onderwerp van onderzoek. Het wordt tijd dat ook artsen en patiënten hiervan gaan leren.