Richtlijn 'Leptomeningeale metastasen van solide tumoren'

- In view of recent progressive insight in the diagnosis and treatment of leptomeningeal metastases of solid tumours, a new guideline has been designed on the initiative of the Dutch Association of Neuro-Oncology and the Netherlands Society of Neurology, with methodological support from the Dutch Institute for Healthcare Improvement (CBO).

- There are no neurological symptoms or signs, nor MRI characteristics that are unique to leptomeningeal metastasis. However, clinical suspicion of leptomeningeal metastasis in a patient known to have cancer, in combination with specific MRI characteristics is sufficient to make the diagnosis. If MRI or CT results are negative or inconclusive cerebrospinal-fluid assessment should be conducted.

- Management of care of patients with leptomeningeal metastasis without brain metastases can be based on a series of categories that have been developed using prognostic factors such as Karnofsky performance status, serious encephalopathy or neurological dysfunction, systemic disease, sensitivity of the tumour for chemotherapy or hormonal treatment

- In the context of meaningful palliation, systemic treatment, if necessary in combination with radiotherapy to clinically relevant sites, is preferable to intrathecal chemotherapy.

- Intrathecal chemotherapy combined with local radiotherapy is recommended if effective systemic treatment is not available, and if the tumour is potentially sensitive to methotrexate, cytarabine or thiotepa.

- The combination of intrathecal methotrexate and whole-brain radiotherapy should be avoided.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:123-8

Samenvatting

- Op grond van veranderde inzichten in de diagnostiek en de behandeling van leptomeningeale metastasen van solide tumoren is op initiatief van de Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie en de Nederlandse Vereniging voor Neurologie met methodologische ondersteuning van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO een richtlijn opgesteld.

- Er zijn geen neurologische klachten of verschijnselen die als bewijs gelden voor leptomeningeale metastasering en evenmin zijn er pathognomonische MRI-kenmerken. Echter, bij klinische aanwijzingen voor leptomeningeale metastasering bij een patiënt bekend wegens kanker en specifieke MRI-kenmerken is geen verdere diagnostiek nodig om de diagnose te stellen. Bij twijfelachtige MRI- of CT-uitslagen dient men liquoronderzoek uit te voeren.

- Patiënten met leptomeningeale metastasen zonder hersenmetastasen kunnen aan de hand van prognostische factoren (karnofsky-score, ernstige encefalopathie of neurologische uitval, extracraniële ziekte, gevoeligheid van de tumor voor chemotherapie of hormonale therapie) worden ingedeeld in categorieën die de leidraad vormen voor het behandelingsbeleid.

- Als er een perspectief is op zinvolle palliatie, heeft systemische therapie, zo nodig in combinatie met radiotherapie op klinisch relevante lokalisaties, de voorkeur boven intrathecale chemotherapie.

- Wanneer er geen potentieel effectieve systemische behandeling mogelijk is en de primaire tumor potentieel gevoelig is voor methotrexaat, cytarabine of thiotepa, wordt intrathecale chemotherapie in combinatie met lokale radiotherapie aanbevolen.

- Combinatie van intrathecale methotrexaat en gehele schedelbestraling dient vermeden te worden.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:123-8

Artikelinformatie

Aanvaard op

25 augustus 2006

14 januari 2007

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:123-8

Vakgebied

Beeldvorming

Zenuwstelsel

Kanker

Auteursinformatie

Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, afd. Neuro-oncologie, Plesmanlaan 121, 1066 CX Amsterdam.

Isala klinieken, afd. Radiotherapie, Zwolle.

Hr.W.F.J.du Bois, radiotherapeut.

St. Elisabeth Ziekenhuis, afd. Pathologie, Tilburg.

Hr.dr.J.L.J.M.Teepen, patholoog.

Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, Utrecht.

Mw.drs.C.J.G.M.Rosenbrand, senior-adviseur.

Contact Hr.dr.W.Boogerd, neuroloog (w.boogerd@nki.nl)

Verantwoording

De leden van de werkgroep Diagnostiek en Behandeling van leptomeningeale metastasen van solide tumoren, die de richtlijn voorbereidde, worden aan het einde van dit artikel vermeld.