Relatieve tijd, Subjectieve tijd, Onzekere tijd

Eind 1915, midden in de Eerste Wereldoorlog, maakte Einstein met de algemene relativiteitstheorie een einde aan het idee van een absolute en voorwaarts wegtikkende tijd. Een mooie aanleiding voor een special over tijd in de geneeskunde en de zorg. 100 jaar later lijken we meer dan ooit onder het juk van de absolute tijd te leven. Alles moet snel, 7 dagen per week en 24 h per dag. Patiënten hebben daar last van, en dokters ook. De negatieve gezondheidseffecten van nachtwerk en onregelmatig werk stemmen tot nadenken over leven op het ritme van de secondewijzer (A9601).

Einsteins tijd is ook afhankelijk van je perspectief. Frank Huisman haalt de filosofe Joke J. Hermsen aan om die gedachte te ondersteunen (A9737). Zij maakt onderscheid tussen innerlijke tijd en kloktijd; deze laatste is de tijd van de buitenwereld. Huisman concludeert dat de dokter zich steeds meer heeft moeten onderwerpen aan de kloktijd en daarmee aan de buitenwereld. De dokter is niet drukker, maar hij of zij is minder autonoom en dat voelt als minder (eigen) tijd hebben.

Gelukkig staat het doel van een heel, heel lang leven de laatste tijd ter discussie. Is dat wel wat de geneeskunde na zou moeten streven? Luc Bonneux vindt de waarde van het vestigen van het duurrecord ‘overleven op hoge leeftijd’ twijfelachtig (A9562), en Frank Visseren vraagt aandacht voor het helpen van onze patiënten bij het gezond oud worden in plaats van het zo oud mogelijk worden (A9784). Hoe patiënten dat doen, kunt u lezen in een interview met Mike Antonissen. Hij vertelt over zijn tijdsperceptie nu hij weet dat hij een laaggradig glioom heeft (C2828). Hij heeft misschien nog wel lang te leven, maar het feit dat hij weet dat hij ziek is verandert alles. Passie lijkt daarbij een cruciale rol te spelen. Dat geldt ook voor artsen: 3 dokters die de pensioengerechtigde leeftijd ruim gepasseerd zijn, vertellen over hun motivatie om door te gaan. Een vaste pensioenleeftijd voor iedereen is dus geen ‘zorg op maat’ (A9659).

Op het moment dat Einstein zijn theorie ontvouwde, maakte de wereld kennis met een nieuwe industriële manier van oorlog voeren. In de geneeskunde en de zorg hebben we sindsdien veel bereikt, wrang genoeg soms door die conflicten. De belangrijkste ontwikkelingen sinds 1970 in de geneeskunde hebben we in een mooie infographic weergegeven (A9822). Ga vooral ook naar onze website, waar daar hebben we meer dan 100 mijlpalen verdeeld over vrijwel alle specialismen uitgebreid toegelicht (www.ntvg.nl/mm).Het is echt niet allemaal somber.

Hoewel het absolute aantal oorlogen in de wereld in 100 jaar elk decennium afnam, maken we opnieuw kennis met een nieuwe manier van oorlog voeren. Een deel van de mensheid wil terug in de tijd en een ander deel kan niet geloven dat er niet genoeg tijd is om een klimaat dat voor ons mensen geschikt is, te redden. Wij willen niet terug, wij willen dat het straks ook goed is voor uw en onze kinderen. Wij hopen dat u ook volgend jaar met passie vooruit wilt, voor uw patiënten én de wereld.