Regen in de woestijn

We lopen dagelijks risico’s. De kans op overlijden door een meteorietinslag is klein, maar de kans op regen in Nederland is weer veel groter. Hier passen we ons gedrag bij aan. We kijken op de buienradar en we nemen een paraplu mee vanwege de kans op regen, maar niet vanwege de kans op een losvliegende meteoriet. We kunnen ons indekken tegen veelvoorkomende risico’s, maar het is sterk de vraag of (en hoe) we dat moeten doen voor een risico dat maar sporadisch opduikt. In de geneeskunde is het net zo. We schrijven dagelijks tabletten voor en elk geneesmiddel heeft bijwerkingen, maar wanneer vinden we de bijwerkingen te zwaar en de winst te weinig? Ik zie dagelijks de schade van oude en nieuwe antistollingsmiddelen op de maag door mijn endoscoop. Moeten we daarom het gebruik van deze middelen stoppen? Het zou mijn leven een stuk rustiger maken, maar neurologen en cardiologen mogen dan weer vol aan de bak.

In dit nummer van het NTvG een fraai voorbeeld. Domperidon is een oud middel dat we inzetten om de werking van de maag te versnellen. Weinig heroïsch, je zult er geen levens mee redden, maar het is wel een dankbaar middel tegen sommige vormen van buikpijn. Nu is er onrust ontstaan omdat een aantal epidemiologische studies een significante relatie vastleggen tussen hartdood en domperidon (A6770). Deze claim lijkt niet helemaal uit de lucht gegrepen omdat domperidon onder sommige omstandigheden geleidingsstoornissen van het hart kan veroorzaken. Marten Otten plaatst dit alles in perspectief en stelt dat kans op hartritmestoornissen bij hoge doseringen verhoogd lijkt, maar dat zelfs dan nog het absolute risico voor de individuele patiënt uiterst beperkt is (A6950). Bij een gebruikelijke dosering lijkt er geen risico te zijn. De consequentie is wel dat domperidon niet meer ‘vrij’ verkrijgbaar is maar via een ingewikkelde (en langdurige!) procedure bij de apotheek gehaald kan worden. Gaan er nu minder patiënten dood aan domperidon? Ik vraag het me af, maar dat ze langer moeten wachten bij hun apotheker is zeker. Het lijkt erop dat we een paraplu in de woestijn hebben aangeschaft vanwege de kleine kans dat het gaat regenen.

De reflex in ons land: nieuw risico = nieuwe regels is lastig te doorbreken. Nog een voorbeeld. In 2008 liet de Pancreatitis Werkgroep ons weten dat het zo’n 2 jaar duurde voordat zij toestemming hadden van van alle lokale ethische commissies voor hun multicentrische onderzoek. (2008;152:2077-83) De procedure is sindsdien herzien en in dit nummer melden AMC-onderzoekers hun ervaring (A6302). Hoewel extra toetsing door lokale commissies niet meer hoeft, doen ze het vaak wel. Nooit leidt dit tot verbetering maar wel tot vertraging. Ik zou willen zeggen, het regent niet meer: de paraplu kan weg.