Radiosynoviëctomie van de knie bij chronische artritis: een eenvoudige en zinvolle behandeling

Heerenveen, mei 1992,

Wij onderschrijven het artikel van Boerbooms et al., waarin de resultaten genoemd worden van een onderzoek dat vóór 1985 moet hebben plaatsgevonden (het onderzoek werd immers al eerder elders gepubliceerd) (1992;922-6). Toch willen wij graag het volgende opmerken.

Met betrekking tot de patiënten met reumatoïde artritis (RA) heeft het statistisch significante verschil in resultaat in de groep van patiënten met ernstige en die met geringe radiologische afwijkingen weinig klinische relevantie bij een oudere patiënt. Bij een RA-patiënt met een matige cardiopulmonale toestand of geringe motivatie voor een operatieve ingreep (artroplastiek) kan wel degelijk op korte termijn een voor de patiënt waardevolle symptomatische verlichting van de pijnklachten (en in mindere mate in de mobiliteitsbeperking) worden verkregen door middel van een radioactieve synoviëctomie.

In het onderzoek werd alsnog chirurgische synoviëctomie uitgevoerd bij 16 van de 50 kniegewrichten. Teneinde meer inzicht te verkrijgen in de invloed van radioactieve synoviëctomie op het kraakbeen zou aan de orthopedisch chirurg die de chirurgische synoviëctomie verricht, moeten worden gevraagd het aspect van het kraakbeen in het gewricht te beoordelen op een gestandaardiseerde wijze. Ook kan het pathologisch-anatomisch beeld van het synovium na radioactieve synoviëctomie interessante informatie opleveren.

De hoofdindicatie voor de radioactieve synoviëctomie is de proliferatieve synovitis in het kader van chronische artritis die niet reageert op lokale steroïdinjecties. Behalve de genoemde indicaties ‘synoviitis villonodularis’ en ‘hemofilie’ dient ook de primaire artrose met secundaire synovitis (zgn. ‘actieve artrose’) te worden genoemd.12

Tot nu toe verrichtten wij vanaf 1990 een radioactieve synoviëctomie bij 4 patiënten met artrose en secundaire synovitis. Een recidief van de synovitis trad op bij 3 van de 4 patiënten: één binnen een jaar, één binnen twee jaar en één na ruim twee jaar. Evenals bij RA-patiënten leek het effect van de radioactieve synoviëctomie bij artrosepatiënten met ernstiger radiologische afwijkingen (meer gewrichtsspleetversmalling) geringer dan bij patiënten met geringe radiologische afwijkingen. Een vermindering van de pijn bij de categorie patiënten met artrose en secundaire synovitis tot 3 maanden na de ingreep wordt ook genoemd door anderen;2 dit positieve effect was na 6 maanden in dat onderzoek weer verdwenen. Er bestaat dus een indicatie voor radioactieve synoviëctomie bij patiënten met artrose, secundaire synovitis en hydrops en weinig tot geen radiologische afwijkingen.

Een goede samenwerking tussen reumatoloog en orthopedisch chirurg kan leiden tot een betere indicatiestelling voor een radioactieve synoviëctomie en daarenboven het inzicht in de effecten van deze behandeling verdiepen.

Nijmegen, mei 1992,

Wij hebben het commentaar van Houtman en Mencke met belangstelling gelezen. Inderdaad kan radiosynoviëctomie ook toegepast worden bij artrose met secundaire synovitis, de zogenaamde ‘natte artrose’. Zij melden dat zij sedert 1990 4 patiënten hiermee hebben behandeld en hierop een redelijk gunstig resultaat zagen. In 1985 werd reeds door Spooren et al. een gunstig resultaat van radiosynoviëctomie bij gonartrose beschreven, zelfs wanneer er reeds matige radiologische afwijkingen aan het behandelde gewricht aanwezig waren.1 In een recent onderzoek werden 47 kniegewrichten met artrose met een radioactieve synoviëctomie behandeld. Al deze patiënten hadden pijn van het kniegewricht en in de helft van deze gewrichten bestond er een significante hydrops. Na 12 maanden was er bij 43% een goed effect, bij 43% een slecht resultaat en bij 14% geen verandering.2

In ons onderzoek met betrekking tot de patiënten met reumatoïde artritis (RA) vonden wij een significant beter resultaat bij de groep van patiënten met geen of weinig radiologische afwijkingen dan bij de groep met matige tot ernstige afwijkingen.3 Dit is onzes inziens van klinische relevantie en onafhankelijk van de leeftijd. Uiteraard kan bij een patiënt die niet kan of wil geopereerd worden radiosynoviëctomie overwogen worden, zelfs bij duidelijke radiologische afwijkingen van het gewricht.

Wat betreft de suggestie om tijdens de chirurgische synoviëctomie van de knie in het geval dat de radioactieve synoviëctomie heeft gefaald, het kraakbeen van het gewricht volgens een gestandaardiseerde wijze te beoordelen willen wij het volgende opmerken. Bij deze gewrichten is de artritis na de radioactieve synoviëctomie kortdurend verminderd of blijven bestaan. De afwijkingen aan het kraakbeen zouden het gevolg kunnen zijn van deze artritis en zullen dan ook niet bijdragen in het inzicht van de relatie van de bestralingssynoviëctomie en de eventuele schade op het kraakbeen.