Puzzels en mysteries

Mijn zoontje van 2 jaar is weg van legpuzzels. Ik snap dat ook wel. Er is een duidelijk probleem en met elk goed gelegd stukje komt een prachtige oplossing steeds dichterbij. Dit aantrekkelijke aspect is misschien verantwoordelijk voor de neiging om allerlei problemen aan te pakken alsof het puzzels zijn. Meestal hebben we echter te maken met zogenoemde mysteries, waarbij het al moeilijk is om precies te definiëren wat het probleem is, laat staan hoe je de oplossing moet vinden. Er is vaak veel informatie beschikbaar en de nieuwe stukjes kunnen een oplossing dichterbij maar ook verder weg brengen. Daarnaast bepaalt je invalshoek in sterke mate je oordeel. Je bent dus een onderdeel van zowel het probleem als de oplossing van het mysterie. Bij mysteries zijn wijsheid, geduld, creativiteit en perspectiefwisseling belangrijker dan het vergaren van informatie.

Medische problemen worden vaak gezien als puzzels. Dokter House ziet de papagaai van de overbuurvrouw en stelt meteen de diagnose ‘allergische alveolitis’. De wereld zit echter meestal niet zo in elkaar. Bij een aandoening als het immuunreconstitutie-inflammatoir-syndroom staat de dokter voor een meerlagig stelsel van paradoxale elementen (A8968). De diagnose kan alleen per exclusionem worden gesteld na beoordeling vanuit meerdere disciplines en bij de behandeling moet de potentiële schade van kwaal en kuur voortdurend met wijsheid en geduld worden afgewogen.

Deze vaardigheden spelen steeds minder een rol bij de richtlijngestuurde puzzelzorg. Dit wordt de evidencebased geneeskunde aangewreven, maar dat is onterecht. Haar grondleggers realiseerden zich wel degelijk dat medische problemen vaak mysteries zijn. Daarom wilden zij ‘dokters creëren die zelf zoeken naar de evidentie en die ook zelf beoordelen, waarbij ze gebruikmaken van gebalanceerde informatievoorziening en rekening houden met de waarden en voorkeuren van de patiënt’ (A9249).

Zorgbestuurders hebben de verantwoordelijkheid om kwaliteitsrisico’s proactief te beheersen (A8940). Hier lijkt het bij uitstek om een mysterie te gaan, omdat ik het al moeilijk vind om te bepalen wat hier het probleem precies is. Marieke Zegers en collega’s vragen zich af of bestuurders voldoende geoutilleerd zijn voor deze taak. Wat goed is, is dat bestuurders op zoek gaan naar kwantitatieve en kwalitatieve informatie vanuit veel perspectieven. Wat minder indruk maakt, is dat veel mensen veel informatie registreren, maar dat niemand blijkt te weten wat al die instrumenten nu daadwerkelijk kosten en opleveren.

Een poll op onze website laat zien dat een deel van onze lezers sceptisch is over de bijdrage die afdelingen Kwaliteit in ziekenhuizen leveren aan de kwaliteit van zorg. De poll is inmiddels gesloten, maar u kunt uw mening nog steeds achterlaten bij het artikel.