Samenvatting
Achtergrond
Hyperkaliëmie is een frequent voorkomende elektrolytstoornis die soms behandeling vereist vanwege het risico op een levensbedreigende hartritmestoornis. Bij pseudohyperkaliëmie is de kaliumconcentratie verhoogd in het bloedmonster, maar niet in de patiënt. Bekende oorzaken van pseudohyperkaliëmie zijn hemolyse, leukocytose, trombocytose, seizoensgebonden pseudohyperkaliëmie, kaliumefflux uit spiercellen doordat de armspieren worden aangespannen tijdens de bloedafname en bijmenging door bloedafname uit een infuus waarmee kaliumchloride wordt toegediend. Zeldzamere oorzaken zijn EDTA-contaminatie en familiaire pseudohyperkaliëmie.
Casus
Een 23-jarige vrouw werd opgenomen vanwege ascites bij polycythaemia vera en trombocytose. Wij behandelden haar met hydroxycarbamide. De kaliumconcentratie in het serum was 6,1 en 6,8 mmol/l. Daarom stopten wij de spironolacton en behandelden wij de patiënte met natriumpolystyreensulfonaat en een insuline-glucose-infuus. De kaliumconcentratie in het serum daalde pas op de negende dag van de opname, toen het trombocytengetal was genormaliseerd. Er bleek sprake te zijn van een pseudohyperkaliëmie door trombocytose.
Conclusie
Kennis van de oorzaken van pseudohyperkaliëmie en laagdrempelig overleg met de klinisch chemicus helpen om het onderscheid te maken met ware hyperkaliëmie. Daardoor kunnen overbodige diagnostiek en mogelijk schadelijke behandeling worden voorkomen.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Pseudohyperkaliëmie bij pasgeborenen en jonge zuigelingen
Met waardering heb ik het artikel gelezen over “pseudohyperkaliëmie: klinische chemie voor clinici.” Met waardering omdat er een duidelijke (redelijke) verklaring werd gegeven over het ontstaan van pseudohyperkaliemie.
Een belangrijke groep namelijk pasgeborenen en jonge zuigelingen werd buiten beschouwing gelaten. Bij deze leeftijdsgroep is er een meer beperkte transtubulaire kalium gradiënt ten gevolge van een verminderde expressie van ROMK (nodig voor kalium secretie in het distale nephron) en minder aldosterone receptor [1].
Hyperkaliëmie in de neonatale periode betekent een Kalium > 6 mEq/L. Nauwkeurige meting van serum Kalium is dus nodig om ritmestoornissen te voorkomen. Ook bij afname via een infuussysteem is ervaring nodig [2]. Als het niet lukt wordt capillair bloed verzameld via de hielprik. Ten gevolge van hemolyse en stuwing werd bij 40 afnames gemiddeld 1.22 mEq/L hoger Kalium gemeten dan gemeten na afname via het infuussysteem [2]. De afname via hielprik betekent pseudohyperkaliëmie.
reactie auteurs
Wij danken professor Monnens voor zijn waardering van ons artikel over pseudohyperkaliëmie en de interessante literatuur die hij aandroeg. Wij hebben pasgeborenen en jonge zuigelingen inderdaad niet separaat besproken in ons artikel. Wij erkennen ook dat pseudohyperkaliëmie bij deze groep geregeld voorkomt, bijv. door hemolyse of spieractiviteit van de jonge patiëntjes ten tijde van de afname (1, 2). Terugkijkend hadden een of twee zinnen over deze specifieke patiëntenpopulatie goed gepast binnen de strekking van ons artikel. Wij hopen evenwel dat de geïnteresseerde kinderarts ons overzicht weet te vertalen naar zijn of haar eigen patiëntenpopulatie.
1. Van Elslande, J, Dominicus T, Toelen J, Frans G, Vermeersch P. A case of severe pseudohyperkalaemia due to muscle contraction. Biochem Med (Zagreb). 2020; 30(2):021004.
2. Ciepiela O, Raniszewska A, Manda-Handzlik A, Kotula I, Demkow U. Pseudohyperkalemia in capillary whole-blood samples - an occasional error or a significant problem in a pediatric hospital? Clin Chem Lab Meb. 2017; 55(8):e159-162.