Prof.dr. Pieter (P.E.) Treffers

‘Zoals het vroeger was, zo is het nooit geweest.’

Dit was de laatste zin die Pieter Treffers uitsprak tijdens zijn afscheidscollege in 1993 in het AMC. Hij was vanaf 1973 verbonden geweest aan de Universiteit van Amsterdam, eerst als lector en vanaf 1979 als hoogleraar. Hij was ook in Amsterdam opgeleid. Hierna werkte hij als gynaecoloog in Emmen. Voor zijn opleiding tot gynaecoloog heeft hij nog 3 jaar in Indonesië gewerkt als zendingsarts, na in Utrecht en Amsterdam te zijn opgeleid tot arts. Op 21 oktober is hij op 85-jarige leeftijd overleden.

Pieter Treffers was een markante persoonlijkheid die van 1978 tot 1993 hoofd van de Vrouwenkliniek in Amsterdam is geweest als opvolger van Kloosterman. Hij heeft zich vooral met verloskunde beziggehouden en had Frits Lammes als hoogleraar gynaecologie en oncologie aan zijn zijde. Hij was een echte clinicus die het belang van de patiënt boven alles stelde en geneeskundig handelen gebaseerd op wetenschappelijke evidentie voorop stelde, ver voor de ‘evidence-based medicine’-hausse. Onder zijn leiding is een van het eerste gerandomiseerde onderzoeken ter wereld naar het gebruik van corticosteroïden bij dreigende vroeggeboorten uitgevoerd.

Hij legde de lat voor de medewerkers hoog en reageerde altijd doordacht en scherp; hij liet zich slechts overtuigen door de kracht van argumenten en niet door emoties. Hij had groot ontzag voor de sociale nood en behoeften van de patiënt en heeft als een van de eersten onderzoek gedaan naar anticonceptie en abortus provocatus, uitmondend in een cum laude dissertatie in een tijd dat dit onderwerp taboe was.

Hij heeft in de traditie van de Vrouwenkliniek de goede band met de verloskundigen altijd bewaard en wetenschappelijk onderzoek in de verloskunde ook, en misschien wel juist, bij laagrisicozwangerschappen bevorderd. Hij was uiterst zorgvuldig en we kunnen nu nog een voorbeeld nemen aan de manier waarop hij de bevinding dat het gebruik van methyleen-blauw bij vruchtwaterpuncties in zijn kliniek leidde tot congenitale afwijkingen bij de pasgeborenen heeft aangepakt. Hij publiceerde deze onverwachte calamiteit in de BJOG.

Veel studenten hebben colleges bij hem gevolgd, eerst in het Wilhelmina Gasthuis en later in het AMC; het was altijd muisstil tijdens zijn colleges; hij hield van lesgeven en was een uitstekend docent.

Tot op hoge leeftijd heeft hij gewerkt, als adviseur ‘Maternal and Newborn Health’ bij de Wereldgezondheidsorganisatie in Genève, en gepubliceerd, voor het laatst in 2009 in het NTvG. Zijn 80e verjaardag is nog gevierd met een symposium in het AMC waarbij veel van zijn oud-assistenten en meer dan 20 promovendi aanwezig waren. Ook hier hield hij een voordracht, die hij zoals gewoonlijk zorgvuldig had voorbereid.

Er is veel over hem gezegd, maar de kernzin is bij velen: Pieter was een goed en rechtschapen mens. Dit zegt veel, zo niet alles. Wij boeken vooruitgang staande op de schouders van onze voorgangers en kunnen zijn werk voortzetten. Het is nooit geweest zoals het gaat worden.