Prof.dr. Dick H. Sipsma (1936-2011)

Op 22 december is op 75-jarige leeftijd emeritus hoogleraar klinische geriatrie Dick Sipsma overleden. Wij verliezen in hem een dierbaar collega, een bemiddelijke, authentieke Noorderling met veel humor en bovenal een pionier in de ouderenzorg. Dick Sipsma was wegbereider voor de klinische geriatrie en stamt nog uit de tijd dat het veld minder versnipperd was dan nu. Zelf was hij achtereenvolgens sociaal geriater te Leeuwarden, verpleeghuisarts in het psychogeriatrisch verpleeghuis ‘Nieuw-Toutenburg’ in Noordbergum, en hoogleraar klinische geriatrie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn grote verdiensten lagen niet zozeer op het wetenschappelijke terrein, maar vooral op het bestuurlijke. Hij was ondermeer voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Gerontologie en stond met de pioniers als Van Proosdij, Schreuder, Schouten, Leering, Braatbaart, Oostvogel en De Fockert aan de wieg van de erkenning van de klinische geriatrie als medisch specialisme in 1982. Hij was ook één van de insiders die betrokken was bij de koninklijke bemoeienis van koningin Juliana bij deze via dolorosa naar erkenning. Zijn leerstoel was een bekroning op dit bestuurlijke werk. Met die leerstoel heeft hij niet aflatend geprobeerd de ouderenzorg, en met name de klinische geriatrie, op de kaart te zetten en verder te laten bloeien. Hij kon het vak populariseren als geen ander. Dat deed hij in zijn fraaie oratie, maar meer recentelijk nog in zijn veel geciteerde essay: Van oude mensen, de dingen die gaan komen (Amsterdam: Cossee; 2008). Hierin brak hij een lans voor een meer positieve kijk op ouderen en kondigde de opkomst van de ‘novogeront’ aan in een vrolijke schets op de ouderdom. Hij stelde dat voor de oudere zonder beperkingen een belangrijke rol is weggelegd in onze maatschappij, zonder dat hij verviel in een pleidooi voor gerontocratie. Voor Sipsma, die zijn leven lang heeft gewerkt ten behoeve van het welzijn en de gezondheidszorg voor ouderen, was de vergrijzing uiteraard geen doem, maar een zegen.

Zelf heeft hij slechts relatief kort van de status als novogeront kunnen genieten. Al enkele jaren kende hij beperkingen door zijn cerebrovasculaire lijden en moest toegeven dat het aloude gerontologische adagium dat ‘de mens zo oud is als zijn bloedvaten’ ook voor hemzelf gold. Niettemin bleef hij bestuurlijk en schrijvend actief. In zijn laatste e-mail, die wij in oktober 2011 van hem mochten ontvangen was hij even scherp, visionair en gevat als altijd. Naar aanleiding van het recent verschenen proefschrift van dr. M. Reelick: Disentangling the complexity of preventing falls in frail older persons: one step at a time, schreef hij ‘Ik werd getroffen door de titel (en een paar dagen later door een beroerte, ischaemisch CVA rechts). Ik kan me niet herinneren dat ooit eerder een begrip uit de Kwantumfysica gebruikt is in de geneeskunde. (...) Ik kon geen verwijzingen vinden naar de heel moeilijke fysica materie. Zoals je hopelijk kunt lezen begint mijn gehavende brein weer een beetje te werken.’

Hij was toen bezig met zijn revalidatieprogramma, maar werd helaas opnieuw getroffen door een beroerte en is ons ontvallen.

Wij wensen zijn vrouw veel sterkte toe bij het dragen van dit gevoelige verlies.