Prestaties meten

Twee grote hartcentra kwamen in oktober 2012 in het nieuws omdat ze ‘harde gegevens over de kwaliteit van hun werk’ openbaar maken. Journalisten, verzekeraars en minister Schippers enthousiast. Ook de andere centra zouden zich snel moeten aansluiten. In eerste instantie klinkt het initiatief sympathiek. Maar is het nieuw? Nee, we kunnen al jaren in publicaties vinden hoe het mensen vergaat na hartchirurgie. Het nieuwe is dat het nu expliciet aan de toekomstige patiënt, verwijzer en verzekeraar wordt aangeboden als iets bijzonders. Maar kan de patiënt met deze informatie beter kiezen? Nee, de ziekenhuizen hadden net zo goed kunnen vermelden hoeveel parkeerplaatsen ze hebben. De vraag is namelijk niet wat de uitkomsten van een operatie zijn, maar waar, gegeven de noodzaak van een operatie, de beste resultaten worden geboekt. Op dat moment kan er pas gekozen worden.

In Nederland worden al vele jaren alle hartoperaties in de 16 centra geregistreerd. Deze registratie wordt onder andere gebruikt om de kwaliteit van de verschillende centra te vergelijken. Op deze manier wordt zorg beter en kunnen oorzaken worden opgespoord als een centrum onverklaarbaar veel complicaties rapporteert. Ook de toekomstige patiënt kan veel informatie uit die cijfers halen. Maar welk centrum als beste uit de bus komt, nee dat vertellen de cijfers niet of nog niet.

Het meten van kwaliteit van zorg wordt te vaak overdreven simpel voorgesteld. Siregar (A5487) laat zien dat de ziekenhuisranglijsten, die ieder jaar weer op veel publiciteit kunnen rekenen, eigenlijk allemaal iets anders meten. Wat ze in ieder geval niet meten is waar het om gaat: de klinische toestand van de patiënt. Tol (A4918) toont aan dat administratieve data, zoals gebruikt om het gestandaardiseerde ziekenhuissterftecijfer (HSMR) te berekenen, onvoldoende rekening houden met co-morbiditeit. Hierdoor lijkt het alsof ziekenhuizen die complexe patiënten behandelen het slechter doen. Hoe moet je zo’n vergelijking dan wel doen? Ook daarvoor doen de auteurs goede aanbevelingen. In ieder geval stoppen met het simplificeren van kwaliteit van zorg door het toekennen van rapportcijfers aan ziekenhuizen. Goede koffie, vriendelijke zusters en genoeg parkeerplaatsen zijn fijn maar dragen slechts bij als ook op de uitkomsten die er toe doen hoog gescoord wordt. Kwaliteit van zorg evalueren is typisch iets waarvoor de gehele beroepsgroep nodig is. Evaluaties moeten ook voor iedere ziekte afzonderlijk gemaakt worden. Patiëntkarakteristieken bepalen voor een belangrijk deel het resultaat van zorg en alleen vergelijkingen waarin iedereen die kenmerken op dezelfde manier verwerkt zijn zinnig. Hoever we al zijn in Nederland wordt goed zichtbaar op de websites van het Dutch Institute for Clinical Auditing (http://www.clinicalaudit.nl) en de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (www.nvtnet.nl). Als de dokters elkaar vertrouwen volgt de echte belangrijke informatie voor de patiënt vanzelf.