Plotselinge sterfte na stomp geweld tegen de borst tijdens sport

Sportlieden kunnen opeens overlijden door een tevoren onbekend aangeboren of verworven hartgebrek. Maron et al. onderkenden een andere oorzaak van onverwacht overlijden van gezonde jonge mensen tijdens sport: stomp geweld tegen de borst waarbij hartstilstand en dood volgden.1

Het onderzoek betrof 25 slachtoffers tussen 3 en 19 (gemiddeld 11) jaar oud; 18 van hen waren jonger dan 16 jaar. Op één na waren allen mannelijk. Zij overleden toen zij aan verschillende takken van sport deelnamen, meestal honkbal, ijshockey of softbal (n = 18). Van de 16 getroffenen die aan een wedstrijd deelnamen hadden er 12 een stomp voorwerp tegen het precordium gekregen, meestal een honkbal (n = 9), 2 maal een ijshockey-puck en 1 keer een lacrosse-bal. De andere 4 kregen een breder object tegen de borst, zoals een helm, een hockeystick, schoeisel door een schop bij karate of de schouder van een speler. De overige 9 sterfgevallen kwamen niet tijdens een wedstrijd voor, maar op school, in een park of op een speelplaats. Daarbij werd het slachtoffer getroffen door een vrij harde bal, die volgens omstanders niet extreem hard was geworpen. Na de stoot vielen 12 van de 25 getroffenen vrijwel dadelijk flauw, waarschijnlijk door een hartstilstand. De andere slachtoffers konden nog wat doen, zoals proberen te gaan staan, te praten, huilen of de bal op te rapen, maar ook zij verloren dan na enige tijd het bewustzijn. Geen van allen werd cyanotisch of kreeg ademhalingsstoornissen. Bij 19 trachtten omstanders of geschoolde hulpverleners binnen enkele minuten de bewusteloze te reanimeren, maar dit was slechts in 2 gevallen succesvol. Beide slachtoffers overleden korte tijd later. De borstkas was bij 18 (72) van de getroffenen niet beschermd; de overigen droegen een beschermende vulling of uitrusting. Men verrichtte obductie bij 22 slachtoffers; er waren geen tekenen van een organisch hartgebrek te vinden die een plotselinge dood zouden kunnen verklaren. Bij 12 personen zag men kleine contusies tussen de linker sternumrand en de tepellijn die men als een gevolg van de klap beschouwde; de plaats was boven de linker hartkamer.

In een begeleidend hoofdartikel wijst Mark Estes erop dat men met een stomp tegen de borst een extrasystole kan opwekken, zoals bijvoorbeeld wel gedaan wordt om een ventriculaire tachycardie te couperen.2 Het is mogelijk dat een extrasystole, opgewekt door het beschreven uitwendige geweld, het begin is van een ritmestoornis. Is dit ventrikelfibrilleren, dan verliest de getroffene direct het bewustzijn, maar wanneer zich eerst een ventriculaire trachycardie voordoet en pas later ventrikelfibrilleren ontstaat, dan is de persoon nog even actief.