A physician's guide to pain and symptom management in cancer patients

J.L.Abrahm, A physician's guide to pain and symptom management in cancer patients. 410 bl., tabellen. John Hopkins University Press, Baltimore 2000. ISBN 0-8018-6246-9. Prijs: ingen. ƒ 81,-.

In de inleiding stelt de auteur dat dit boek meer is dan een handleiding, maar minder dan een omvangrijk leerboek. In deze opzet is zij geslaagd. Het boek behandelt de belangrijkste problemen die zich in de palliatieve zorg bij patiënten met kanker kunnen voordoen vanaf het stellen van de diagnose tot in de terminale fase. Ook aan de zorg voor de nabestaanden wordt aandacht geschonken. Daarbij is een goede synthese ontstaan tussen ‘evidence-based’ geneeskunde en de ervaring van de auteur. In het gehele boek staan, in aparte kaders, duidelijke aanbevelingen die snel en gericht adviezen geven over hoe te handelen in de dagelijkse praktijk.

In het eerste gedeelte wordt ruime aandacht besteed aan attitude, adviezen bij het voeren van gesprekken met patiënt en familie en het uitbannen van angst voor opioïden. Het tweede gedeelte gaat over de meting van pijn, waarbij tevens de sociale en geestelijke aspecten genoemd worden. Vervolgens gaat de auteur uitvoerig in op de farmacologische pijnbestrijding, waarbij praktische omrekeningstabellen worden gegeven voor wisseling van opioïd. Invasieve technieken en radiotherapie komen tevens aan bod. In het gedeelte betreffende de niet-farmacologische behandeling worden o.a. therapieën behandeld, zoals biofeedback en muziektherapie. Behalve over pijn geeft de auteur beknopt en praktisch advies over vrijwel alle belangrijke problemen die zich kunnen voordoen in de palliatieve zorg, zoals angst, depressie, orale, gastro-intestinale en dermale problematiek, alsmede zwakte en vermoeidheid. Tenslotte krijgen de stervensfase en de zorg voor nabestaanden de aandacht.

Het boek is met 398 pagina's een aanwinst voor allen die betrokken zijn in de palliatieve zorg (huisartsen en specialisten). Ook voor geïnteresseerde studenten en verpleegkundigen is het aan te bevelen.