Oud en eenzaam tijdens covid-19

Tijdens het strikte bezoekverbod in Nederlandse verzorgings- en verpleeghuizen voelden bewoners zich eenzaam en hadden ze volgens familieleden en zorgverleners een slechter gemoed. Dat is de belangrijkste bevinding uit een online enquête die onderzoekers van het Trimbos-instituut uitvoerden in de weken 6-10 van het bezoekverbod (J Am Med Dir Assoc. 2020; online 10 september).

Vanwege de covid-19-pandemie gold er vanaf 20 maart 2020 een strikt bezoekverbod in instellingen voor langdurige zorg. Henriëtte van der Roest (Trimbos-instituut) en collega’s vroegen 357 zorginstellingen om online vragenlijsten over de impact van het bezoekverbod te versturen naar medewerkers, bewoners zonder ernstige cognitieve beperkingen en contactpersonen van bewoners.

Van de bewoners die de vragenlijst invulden (n = 193) voelde 27% zich erg eenzaam en 50% matig eenzaam. Het is onduidelijk in hoeverre dit verschilde met vóór het bezoekverbod. Van de in totaal 1609 participerende familieleden hadden er 1387 hun naaste gesproken in de vier weken voor het invullen van de vragenlijst, voor 14% was dit niet mogelijk. De meeste familieleden die hun naasten hadden gesproken rapporteerden een verslechterde gemoedstoestand van hun naaste sinds het bezoekverbod. Bewoners waren volgens de familie vooral verdrietiger (63% rapporteerde een toename) en rustelozer (56%) en degenen zonder cognitieve beperkingen hadden significant meer last van de lockdown.

Zorgmedewerkers in de directe zorg (n = 623) kregen een vragenlijst over hun afdeling, niet over individuele bewoners. Gemiddeld nam het probleemgedrag tijdens het bezoekverbod toe, met name op het gebied van depressie/dysforie, angst en prikkelbaarheid. Op psychogeriatrische afdelingen viel het relatief mee in vergelijking met afdelingen waar bewoners minder cognitieve beperkingen hebben. De grootste verschillen tussen psychogeriatrische en andere afdelingen zaten in de aandelen bewoners met verminderde eetlust (22 vs. 57%), toegenomen depressie (53 vs. 78%) en toegenomen angst (52 vs. 76%).

Uit het korte artikel over dit onderzoek blijkt overigens niet in hoeverre de steekproef representatief is. Het is aannemelijk dat er sprake is van selectiebias (meer deelname van mensen die ontevreden waren met het bezoekverbod) en ‘recall bias’ met betrekking tot de gemoedstoestand vóór het bezoekverbod.