Opleiden: meten is weten

Van alle taken die ik doe als dokter, is het opleiden van jonge arts-assistenten tot medisch specialist het wezenlijkst. Hierin kan ik mijn enthousiasme voor mijn vak kwijt en ik kan zo jonge collega’s helpen op weg naar hun doel: medisch specialist worden. Medisch specialisten worden nu anders opgeleid dan vroeger. Logisch, zult u zeggen, want ook hier zal enige vernieuwing plaatshebben. Maar het woord ‘vernieuwing’ is een onderschatting voor de verandering op dit gebied. Zo’n 6 jaar geleden is de opleiding tot medisch specialist volledig op de schop gegaan.

Vroeger was het meester-gezelprincipe leidend. Je kwam in de leer bij de opleider, keek de kunst af en probeerde dat zo goed als mogelijk in de praktijk te brengen. Dat ging met vallen en opstaan gepaard, maar uiteindelijk kreeg het grootste deel van de arts-assistenten het vak onder de knie. In die tijd was opleiden iets intuïtiefs; wat je moest kennen en leren was allemaal niet erg duidelijk. Dat is volkomen veranderd. Wat je moet kennen en kunnen is allemaal nauwkeurig vastgelegd. De arts-assistent is veel verantwoordelijker gemaakt voor zijn eigen opleiding en moet een palet aan ‘competenties’ verwerven om medisch specialist te worden. Vroeger was je als arts-assistent gebonden aan 1 opleider en 1 opleidingsziekenhuis. Nu kan de arts-assistent, nadat hij in opleiding is gekomen, zelf beslissen waar hij de kennis haalt. Dat gebeurt nu nog mondjesmaat maar dit veranderd perspectief maakt opleiden tot een spannende exercitie.

In dit nummer van het NTvG belichten Peter Boendermaker en collega’s een belangrijk instrument dat wordt gebruikt bij de opleiding (A5587). De korte praktijkbeoordeling is een tussentijdse beoordeling van een situatie zoals die zich in de klinische praktijk voordoet. Hoe neem je de anamnese af, hoe doe je een technische procedure en had het ook anders gekund? Dat lijkt allemaal waardevol en dat is het ook, maar Boendermaker merkt op dat het instrument in de praktijk weinig wordt toegepast. Binnen mijn opleiding tot maag-darm-leverarts moeten arts-assistenten binnen 1 jaar 10 beoordelingen verzamelen. Met veel pijn en moeite lukt het meestal, maar soms ook niet, om dit aantal te halen. Bij de ochtendoverdracht blijf ik hier steeds weer aandacht voor vragen, maar het resultaat is vaak teleurstellend. Als het zoveel moeite kost, moeten we er dan mee stoppen? Ik denk het niet, want expliciet toelichten wat er goed ging maar ook wat er misging helpt. Veranderen van gedrag is lastig, want we blijven liever doen wat we altijd al deden. Maar: waar een wil is, is ook een weg.