(On)bespreekbaar

‘Ik had helemaal niet verwacht dat u het hierover zou gaan hebben. Dat valt mij tegen. Dus ik moet over uw voorgestelde vervolgonderzoek eerst nog eens goed nadenken.’ Ik had het onbespreekbare pijnlijke punt van zijn cognitieve stoornissen geprobeerd toch bespreekbaar te maken. Dat viel niet goed. En toch vinden we als arts vaak dat we het nog niet benoemde moeten aanroeren, of het nu gaat over aanpassingen in de leefstijl, of dingen waar de patiënt zich voor schaamt, bang voor is of die in de privésfeer liggen.

Connie Rijlaarsdam beschrijft als voorbeeld hoe moeilijk het kan zijn anticonceptie bespreekbaar te maken bij vrouwen met een kwetsbare psychosociale context (D6322). In de casus komt een mevrouw voor een soa-advies, bij wie de huisarts – die haar al lang kent – vermoedt dat haar anticonceptie niet adequaat is. ‘Ik wil nooit meer seks hebben en heb dus geen anticonceptie nodig’, is haar afwerende reactie. Rijlaarsdam c.s. geven praktische tips en wijzen op de voorwaarden voor het goede gesprek: een veilige en gelijkwaardige sfeer waarin een cliënt zich serieus genomen en gehoord voelt. Dan blijkt meer bespreekbaar dan je van tevoren dacht.

‘Zorgplicht is soms belangrijker dan respect voor autonomie’

Het doet denken aan de recente mediadiscussie over de enkele, ernstig psychiatrische patiënten bij wie soms tijdelijk een door de rechter toegestane verplichte anticonceptie wordt uitgevoerd. De zorgplicht van de dokter kan ook dan zwaarder wegen dan de autonomie van de patiënt. Rijlaarsdam en collega’s leggen uit hoe dat zit.

Een andere zaak die lang onbespreekbaar was, betreft het eventueel niet opereren van een erg kwetsbare oudere met een heupfractuur na val. Veel dokters noemen het alternatieve pad helaas nog steeds ‘abstineren’. Het zich onthouden van iedere actie. Dat druist tegen de hulpverlenersmoraal in en is dus begrijpelijkerwijs voor velen onbespreekbaar. Het is echter het verkeerde alternatief: er is juist wel veel te doen aan ondersteuning. Rachel Smits et al. voegen er een nog betere pijnblokkade aan toe (D6662). Dat maakt het niet opereren meteen een stuk bespreekbaarder. Dus, niet abstineren, maar gewoon het onbespreekbare bespreekbaar maken.