Minder, minder, minder

Nee, dit stukje gaat niet over minder bevolkingsgroepen, maar over minder overbodige of schadelijke handelingen. Daar hebben we er zeker 1366 van, volgens Nijmeegse onderzoekers. Verbaast mij en u waarschijnlijk niets. Voor veel van ons werk is nooit bewijs geleverd. De valkuil is natuurlijk dat ‘geen bewijs’ niet betekent dat het ook echt onzin is. Veel is nu eenmaal helemaal niet onderzocht en het accent van veel onderzoekers en umc’s ligt niet in het doen van onderzoek naar alledaagse, maar lastige problemen.

Helaas kun je alle onzin ook niet 1-2-3 uitbannen. Niet-bewezen ingrepen leiden soms ook nog tot niet-bewezen oekazes van hogerhand om die handelingen in ieder geval wel veilig uit te voeren. Marco Bruens en collega’s laten keurig zien dat het risico op septische artritis na een intra-articulaire injectie ontzettend klein is, en dat procedurele en bouwkundige ingrepen nooit kosteneffectief kunnen zijn (D789). Het grootste probleem is natuurlijk dat die injecties vaak maar matig effectief zijn en bovendien tot behoorlijk wat andere bijwerkingen kunnen leiden (D814). Je hoeft de praktijk dus helemaal niet te verbouwen, je moet het gewoon minder vaak doen.

Meedoen aan een trial helpt daarbij. Jaren geleden deden we bij ons in de praktijk mee met een RCT over fysiotherapie, glucocorticoïdinjecties of afwachten bij een tenniselleboog. Ik was een fanatiek prikker. Ik prikte overal in, omdat ik dat nu eenmaal zo geleerd had. Dat bleek een foute overtuiging: niks doen was beter. In ellebogen prik ik nu helemaal nooit meer en elders in het lijf ook nog maar zelden: in 2011 gaf ik 40 injecties en dit jaar tot nu toe 8.

Ergens niet meer in geloven helpt enorm bij het verminderen van onzin. Dat geldt niet alleen voor behandelingen, maar ook voor zorgvernieuwing. Een goede ‘bullshit-detector’ zou dokters ontzettend helpen, maar telkens vallen we voor de verleiding van innovators. Het klinkt zo logisch: met betere ontslagprocedures zullen fragiele ouderen het na een opname vast beter doen. Ook al niet waar, althans niet op harde uitkomstmaten (D824). Transmurale zorgbruggen worden inmiddels wel in diverse regio’s ingevoerd. Kunnen die dan over een paar jaar worden toegevoegd als 1367e overbodige ‘handeling’? Onze opiniemakers van deze week twijfelen of je dat wel zo hard mag stellen (D951). De vraag bij zorg voor kwetsbare ouderen is volgens hen vooral ‘Welke medische zorg past bij deze doelen?’, en dat is heel iets anders dan ‘Welke behandeling hoort bij deze ziekte?’.

Trim uw zorg voortaan dus op maat. Dat betekent vaak minder, soms andere en soms ook meer zorg.