Methotrexaat: van zwaard tot ploegschaar?

Zie ook de artikelen op bl. 2345, 2348, 2359 en 2369.

Inleiding

Methotrexaat, structureel een analogon van foliumzuur, werd bijna 40 jaar geleden geïntroduceerd als cytostaticum bij acute leukemie. Hoewel het een uiterst werkzaam middel is, heeft het een geduchte reputatie opgebouwd als een toxisch middel; de orale toediening is mede daarom voor deze indicatie vrijwel verlaten. Na enkele gunstige casuïstische mededelingen betreffende de behandeling van patiënten met psoriasis in de jaren zestig is men het middel aarzelend gaan toepassen bij arthritis psoriatica, en vandaar is de stap genomen naar de reumatoïde artritis als derdelijns middel na mislukken van de behandeling met niet-steroïde anti-inflammatoire middelen (NSAID's) en (of) corticosteroïden, goud en penicillamine.1 Door wekelijks kleine doseringen (7,5 tot 15 mg) te geven, heeft men getracht de toxiciteit te omzeilen. Het idee van deze ‘puls-therapie’ is oorspronkelijk gebaseerd op de kortere rijpingstijd van de psoriatische huidcel (37 uur tegen…