In 1724 verscheen een Nederlandse vertaling van het werk van de Italiaanse medicus Bernardino Ramazzini onder de titel Historisse natuur- en geneeskundige verhandeling van de ziekten der konstenaars, ambagtslieden en handwerkers . Ramazzini’s werk wordt beschouwd als de eerste studie waarin de relatie tussen beroep en ziekte als ordenend beginsel van de nosologie werd gehanteerd. De geneeskunstbeoefenaren komen in het boek in gunstige zin naar voren. Casuïstische waarnemingen vormden lange tijd de basis voor deze en latere beschrijvingen van de gezondheid van medici.
Samenvatting
Doel
Onderzoeken of Nederlandse medici over een periode van eeuwen een overlevingsvoordeel genoten ten opzichte van een qua opleiding en sociale achtergrond vergelijkbare bevolkingsgroep.
Opzet
Retrospectief databaseonderzoek.
Methode
We gebruikten bestanden die informatie verschaffen over de geboorte- en sterftegegevens van 15.649 mannelijke en 659 vrouwelijke medici en van 15.304 mannelijke dominees. Hiermee berekenden we de resterende levensduur op 25-jarige leeftijd in generaties die waren geboren vanaf het midden van de 16e tot het begin van de 20e eeuw. We pasten ‘event history analysis’ toe voor het schatten van de resterende levensduur, afhankelijk van de overleving op 25-jarige leeftijd. Hierbij veronderstelden we dat er sprake was van een Gompertz-verdeling en maakten we gebruik van maximum-‘likelihood’-schatting.
Resultaten
Medici en dominees maakten vanaf het midden van de 16e eeuw een vergelijkbare ontwikkeling door, die werd gekenmerkt door een voortdurende toename van de resterende levensduur, slechts onderbroken door generaties die te maken hadden met een opeenvolging van epidemieën. Ook de hoogte van de resterende levensduur was vergelijkbaar. Pas in generaties die waren geboren in het eerste decennium van de 20e eeuw, kwam de levensverwachting van medici op gelijke hoogte met die van de totale mannelijke bevolking. Vrouwelijke medici geboren vanaf 1850 hadden een hogere resterende levensduur dan de totale vrouwelijke bevolking.
Conclusie
Lange tijd verschafte een medische opleiding geen overlevingsvoordeel.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
kinderloosheid verklaring hogere levensverwachting?
Geachte redactie,
In bovengenoemde conclusie wordt gesteld dat vrouwen met een medische opleiding een iets hogere levensvewachting hebben dan vrouwen in de algemene bevolking. Iets wat niet teruggezien wordt bij de mannen met medische opleiding.
Zou dit mogelijk kunnen samenhangen met het feit dat tot voor enkele decennia veel medisch opgeleide vrouwen ongehuwd maar vooral kinderloos waren? Dit heeft gezien de in het verleden aanzienlijke kans op complicaties en sterfte rond een zwangerschap mogelijk bijgedragen aan deze uitkomst.
Maaike van Wijgerden
Reactie auteur, Kinderloosheid
Het gesuggereerde verband tussen kinderloosheid en de levensverwachting zou inderdaad een deel van de verklaring kunnen zijn voor de in verhouding tot de totale bevolking hogere levensverwachting van de vrouwelijke medici. Van de eerste generaties vrouwelijke medici was immers maar ongeveer de helft gehuwd en van de gehuwden werkte ook nog een kwart niet (1). Kinderloosheid zal dan ook veel algemener zijn geweest dan onder de totale bevolking. Anderzijds moet in het oog worden gehouden dat tussen 1875 en 1939 de direct aan zwangerschap gerelateerde sterfgevallen verantwoordelijk waren voor maar 5-10 procent van alle sterfgevallen onder 20-49 jaar oude vrouwen (2). Daarnaast waren er natuurlijk indirecte gezondheidseffecten van herhaalde zwangerschappen en bevallingen zoals beperkingen van de mobiliteit, lichamelijke uitputting, concurrentie om beperkte middelen en verhoogde risico's op infecties (3, 4). Zonder verder onderzoek, bijvoorbeeld op basis van de beschikbaar komende doodsoorzaakverklaringen voor Amsterdam over de periode tot 1940, valt echter geen uitsluitsel te geven over de oorzaken van de verschillen in levensverwachting.
1. Cornelia Hermann, Vrouwelijke artsen in Nederland; een onderzoek naar opleiding en beroepswerkzaamheden van vrouwelijke artsen.
Proefschrift KU Nijmegen. 1984
2. Wolleswinkel-van den Bosch J. The epidemiological transition in the Netherlands. Rotterdam: Ph. D. Erasmus University 1998.
3. Reves R. Declining fertility in England and Wales as a major cause of the twentieth century decline in mortality. Am J Epidemiology 1985; 122: 112-126.
4 Potter JE, Volpp L. Sex differentials in adult mortality in less developed countries: The evidence and its explanation. In: Federici N, Mason KO, Sogner S, eds. Women's position and demographic change. Oxford: Clarendon Press, 1993, 140-161.
Frans van Poppel