Lord of the ROM’s

De Hobbit verscheen in 1937. In dat boek was de ring nog slechts een handig hebbedingetje dat de eigenaar onzichtbaar kon maken. Beïnvloed door een wereldoorlog en de voortdurende dreiging van de atoombom maakt Tolkien in zijn trilogie van diezelfde ring een sinister object met grote krachten dat door niemand veilig kan worden gebruikt, omdat de eigenaar bezeten raakt van de macht die de ring geeft.

In dit nummer beschrijven Magda Tasma en haar collega’s een onderzoek naar de relatie tussen ‘routine outcome monitoring’ (ROM) en de individuele behandelpraktijk (D845). De conclusie is dat dit twee gescheiden werelden zijn. Dit is opvallend omdat de ROM in 2001, toen hij voor het eerst gebruikt werd, juist een handig middel was om uitkomsten van individuele behandelingen zichtbaar te maken.

Sinds 2001 is de wereld veranderd. We hebben een stelselwijziging achter de rug die kwaliteitsinformatie cruciaal maakte in de vergoedingsstructuur. Daardoor is de ROM, evenals zijn vele broertjes en zusjes, verworden tot een sinister object. Onze gezondheidszorg is bezeten van het idee dat kwaliteit objectief meetbaar is, vergelijkingen tussen zorgverleners mogelijk maakt en kosten kan besparen. Dit zijn nog nobele doelstellingen, maar een wildgroei aan indicatoren, volumenormen en accreditaties leidt ook tot vertekenende concurrentie of ronduit vervalste competitie.

Eén ding moet duidelijk zijn: iedereen die oprecht beter wil worden in zijn vak zal zich moeten spiegelen aan zijn of haar collega’s, en getalsmatige vergelijkingen zijn daarvoor heel handig. We moeten alleen niet denken dat we zo een compleet, kloppend of sturend beeld van de werkelijkheid kunnen creëren. De resolutie van de kwantitatieve methode is noodzakelijkerwijs zo laag dat we hooguit een paar schimmen kunnen ontwaren. Die schimmen zijn desalniettemin interessant genoeg om beter in beeld te krijgen met andere methodes die een hogere resolutie hebben, zoals visitaties, inspecties of tuchtzaken.

De ‘mission creep’ van de kwaliteitsindicatoren leidt tot steeds meer weerstand. De psychiaters ondertekenen met duizenden een petitie tegen de ROM, het roer bij de huisartsen gaat om en zelfs een respectabel orgaan als de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving komt binnenkort met een kritisch rapport getiteld ‘De illusie van evidence based practice’. Iedereen snapt inmiddels dat we als samenleving, inclusief dokters, veel te makkelijk gezwicht zijn voor de verleidelijke macht van de kwantitatieve kwaliteit.

De optimisten zullen zeggen dat onze nieuwe minister een echte lord of the ROM’s zal moeten worden die dit wapen wijs zal inzetten, zonder bijbedoelingen en nooit in dienst van politieke strategie. Ik weet niet zeker of ik bij die groep hoor.