Late effecten van preoperatieve bestraling bij rectumkanker

Patiënten die vóór een mesorectale excisie bestraling ondergingen, hadden jaren na de behandeling nog steeds meer last van onder meer incontinentie voor ontlasting en andere darmklachten. Dat meldt een analyse na 14 jaar follow-up van deelnemers aan een gerandomiseerde studie onder Nederlandse patiënten (Acta Oncol. 2015; online 25 september).

Alle 1530 patiënten in dit onderzoek ondergingen tussen 1996 en 1999 een totale mesorectale excisie waarbij de operateur ook het mesenterium en de lymfeklieren in het tumorgebied wegnam. Lisette Wiltink en haar LUMC-collega’s vergeleken vervolgens de scores op vragenlijsten over de kwaliteit van leven van de groep patiënten die geloot hadden voor preoperatieve radiotherapie met de groep in de controlearm. De neoadjuvante bestraling verkleinde overigens het risico op een lokaal recidief, maar leidde niet tot een significante overlevingswinst.

Van de 606 patiënten die 14 jaar na de behandeling nog in leven waren, stuurde 82% een compleet ingevulde enquête over de kwaliteit van leven terug. Daarnaast beantwoordden de patiënten nog vragen over hun stoelgang en seksleven. Een aantal symptomen en klachten nam over de hele linie af vanaf het moment van eerste meting bij de diagnose: patiënten rapporteerden steeds minder slaapproblemen en gemoedsonrust, en ook darmklachten zoals winderigheid en stomageluiden ervoeren ze gedurende de 14 jaar als steeds minder hinderlijk.

Andere klachten, zoals urine-incontinentie en seksuele stoornissen, namen bij zowel bestraalden als niet-bestraalden geleidelijk in intensiteit toe. Het enige verschil tussen de patiënten met en zonder radiotherapie was dat de bestraalde mensen significant meer darmproblemen en vooral ook fecale incontinentie hadden.

Dat rectumkankerpatiënten dus ook jaren na dato nog een gestage toename van met name darmgerelateerde klachten melden, is volgens de onderzoekers vooral iets om nog vóór het begin van de behandeling met patiënten te bespreken. Het kan bovendien meewegen bij het wel of niet besluiten tot preoperatieve bestraling.