Kijk terug!

Tien jaar geleden schreef de Amerikaanse cardioloog Ed Frohlich voor het blad Hypertension een redactioneel commentaar onder de titel ‘Research means: look back’ (2000;35:693). In dit commentaar gaf hij uiting aan zijn zorg over het selectief kennen van en citeren uit de literatuur. Dit wordt enigszins in de hand gewerkt door de, misschien wat te gemakkelijke, manier waarop tegenwoordig in de literatuur gezocht kan worden. Maar al te vlot kunnen zoekacties gefilterd worden op jaartal, type onderzoek et cetera. De stelling van Frohlich was dat daarmee goed onderzoek en kennis uit een iets verder verleden niet altijd wordt opgemerkt en dat zogenaamd ‘nieuwe’ of ‘eerste’ waarnemingen eigenlijk helemaal niet zo nieuw zijn. Aan de hand van enkele voorbeelden lichtte hij dit verder toe. Daarom ook gaf hij nog eens duidelijk aan dat ‘research’ in de letterlijke betekenis van het woord moet worden opgevat: zoek terug. Wat voor het doen van onderzoek geldt, gaat ook op voor de praktijk van alledag. Soms moeten wij namelijk weer eens herinnerd worden aan kennis die er al is, maar nauwelijks meer geïntegreerd is. In dit nummer van het tijdschrift laten wij daarvan twee voorbeelden zien. Zo wijzen Smulders en medewerkers op de anticonceptiepil als mogelijke bron van hypertensie (bl. 1057). Nu is al enkele decennia bekend dat de pil de bloeddruk kan verhogen maar toch wordt hier steeds minder vaak aan gedacht. Als ik college geef over hoge bloeddruk, presenteer ik altijd de casus van een jonge vrouw bij wie tijdens een keuring een lichte bloeddrukverhoging wordt gevonden. Zelfs als nog gegeven is dat deze vrouw de pil gebruikt, zijn er maar weinig studenten die spontaan het mogelijke verband tussen pil en hypertensie aan de orde stellen. Het is vanuit deze achtergrond dat de redactie heeft besloten dat aan dit verband toch nog eens aandacht geschonken moet worden. Terugkijken in de literatuur dus. Ook Dorhout Mees kijkt in dit nummer terug op oude literatuur (bl. 1036). Hij doet dat eveneens in het kader van bloeddrukverhoging maar nu met betrekking tot de rol van zout en volume bij patiënten met nierinsufficiëntie. Het onttrekken van water en zout tijdens dialyse krijgt in zijn opvatting tegenwoordig te weinig aandacht. De oude literatuur op dit vlak wordt niet meer gekend of men wil deze vanwege logistieke redenen niet meer kennen. Ongeacht of men het met hem eens is of niet, geldt ook hier: kijk geregeld eens terug naar wat een vorige generatie al vastgesteld heeft.