Houdingsafhankelijke hoofdpijn door spontane intracraniële hypotensie

A 36-year-old woman presented with a 3-4 month history of severe, progressive headache. The headache was characterized by postural variation, with excruciating headache in the upright position and near-immediate relief upon recumbence. There was no history of trauma or lumbar puncture. Gadolineum-enhanced brain MRI revealed abnormalities characteristic intracranial hypotension. Spinal MRI showed a longitudinal extradural fluid collection; a localization of the dural defect was not found. The patient was treated with caffeine, bed rest and lumbar epidural blood patches; she recovered completely. Severe orthostatic headache which aggravates upon standing and is relieved by recumbence, can be caused by spontaneous intracranial hypotension. Recognition of its characteristic symptoms is needed for timely referral. Treatment is usually successful and can prevent life-threatening complications.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Dames en Heren,

Hevige, houdingsafhankelijke hoofdpijn, die verergert bij overeind komen en vrijwel verdwijnt bij liggen, kan passen bij spontane intracraniële hypotensie. Herkenning van dit zeldzame ziektebeeld is nodig om de patiënt tijdig te verwijzen voor diagnostiek en behandeling. Wanneer moet u aan intracraniële hypotensie denken, en hoe ontstaat deze aandoening?

Het brein is omgeven door liquor cerebrospinalis. De liquor heeft diverse functies: ten eerste zorgt liquor ervoor dat ons brein ‘drijft’. Hierdoor is het beschermd tegen schokken en abrupte bewegingen van het hoofd. Ten tweede is liquor van belang voor het functioneren van een aantal hersenzenuwen, ons gehoor en ons evenwichtsorgaan.

Een te lage liquordruk (intracraniële hypotensie) kan leiden tot stoornissen in al deze functies, onder andere door neerwaartse verplaatsing van het brein en tractie op veneuze structuren en hersenzenuwen. Daarnaast leidt intracraniële hypotensie tot drukveranderingen in de perilymfe, die via het cochleaire aquaduct in directe verbinding staat met het liquorcompartiment. Het is kenmerkend voor patiënten met intracraniële hypotensie dat zij zich presenteren met ernstige, houdingsafhankelijke hoofdpijn. Daarnaast kunnen pijn in de nek, misselijkheid en braken, gehoor-, evenwicht- en visusstoornissen optreden.

Een te lage liquordruk is meestal het gevolg van een lumbale punctie, maar kan ook posttraumatisch of spontaan optreden…

Artikelinformatie

Aanvaard op

30 oktober 2020

26 maart 2021

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5411

Vakgebied

Beeldvorming

Zenuwstelsel

Auteursinformatie

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht. Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie: dr. M.E. Belderbos, kinderoncoloog; afd. Neurochirurgie: dr. G.J. Amelink, neurochirurg; afd. Radiologie: dr. J.W. Dankbaar, radioloog; afd. Neurologie: dr. F.H.H. Linn, neuroloog.

Contact M.E. Belderbos (m.e.belderbos@prinsesmaximacentrum.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.