Hoe lage lonen voor fastfoodmedewerkers bijdragen aan overgewicht

In deze eerste blog beschrijf ik hoe lage lonen in fastfoodrestaurants preventie van overgewicht in de weg staan. Een beter loon zou zorgen voor minder armoede en minder goedkoop ongezond eten, maar de industrie steekt daar heel bewust een stokje voor. Wat kunnen we daar in Nederland van leren?

Fastfoodlonen

Iedereen die weleens in de VS is geweest zal het beamen: ongezond voedsel is overal in grote porties aanwezig. Amerikanen eten ook vaak buiten de deur, wat goedkoop is, onder meer omdat horecamedewerkers vrijwel de laagst denkbare lonen hebben. Fastfoodrestaurants spannen daarbij de kroon. In Californië verdienen hun medewerkers gemiddeld nog geen 16 dollar per uur; in geen geval genoeg voor de hoge kosten voor levensonderhoud in Californië.

Volgens de fastfoodindustrie is fooi het vehikel dat leidt tot goede service voor klanten en een goed inkomen voor werknemers. Een hoger minimumloon zou tot minder fooi en daarmee uiteindelijk lagere inkomens leiden, waardoor de industrie tegen verhoging van het landelijke minimumloon van twee dollar en dertien cent per uur (!) voor tipped workers is. De feiten staven dit geenszins: zowel in staten met als zonder een hoger wettelijk minimumloon wordt gemiddeld zo’n 16 procent fooi gegeven.

Wat de feiten wel laten zien is dat tipped workers ruim twee keer vaker in armoede verkeren dan werknemers met een voorspelbaarder inkomen, dat fooien discriminatie en seksuele intimidatie uitlokken, en dat fooien niet altijd bij werknemers terecht komen. Armoede onder tipped workers is drie tot zeven procentpunt lager in staten met een hoger wettelijk minimumloon, vergeleken met staten die uitgaan van het landelijke minimum van, ik herhaal, twee dollar en dertien cent per uur.

De politieke invloed van de industrie

Gouverneur Gavin Newsom heeft wetgeving ondertekend die zou leiden tot een minimumloon van 22 dollar voor fastfoodmedewerkers in Californië. Maar in het barre Amerikaanse politieke klimaat moet je nooit te vroeg juichen. De fastfoodindustrie probeert deze wet om zeep te helpen met een referendum, en kan daarbij teren op de recente successen van Uber en Lyft. Deze bedrijven gaven in 2020 ruim 200 miljoen dollar uit aan campagnes om te voorkomen dat hun ‘opdrachtnemers’ meer arbeidsrechten kregen – ruim 12 keer zoveel als vakbonden uitgaven. Verwarring was het grootste gevolg, want waar een meerderheid van de bevolking voor meer arbeidszekerheid voor gig workers is, ontstond het beeld dat juist de wetgeving voor meer arbeidsonzekerheid zorgde. Met als gevolg dat de ‘opdrachtnemers’ van Uber en Lyft opdrachtnemers bleven, zonder verbetering van arbeidsvoorwaarden.

Dit alles heeft grote implicaties voor de toename van overgewicht. Arbeidsonzekerheid en lage lonen vormen namelijk belangrijke oorzaken van overgewicht, omdat ze enerzijds leiden tot ongezondere eetpatronen bij de werknemers zelf, en ze anderzijds de prijs van ongezonde voeding ongezond laag houden voor de rest van de bevolking.

In Nederland gebeurt dat niet?

Nederlandse reacties op mijn Amerikaanse observaties hebben vaak de strekking dat ‘dergelijke praktijken in Nederland niet zo’n vaart lopen.’ Toch ben ik in dit geval niet zo nuchter. Nederland prijkt al jaren bovenaan de verkeerde internationale lijstjes waar het gaat om zzp’ers en tijdelijke contracten. Het kabinet ‘omarmt’ de adviezen van de commissie Borstlap om het tij te keren, maar ik waag het te betwijfelen of dat ook gebeurt, nu crisis op crisis de politieke aandacht opslokt die nodig is voor de voorgestelde wetswijzigingen. Als ik daar de razendsnelle opkomst van flitsbezorgingsbedrijven en hun overtredingen van het arbeidsrecht bij optel, en me realiseer dat de lonen in Nederlandse horeca opvallend achterblijven, kom ik tot de conclusie dat we ons in Nederland niet rustig kunnen verbazen over lonen in Amerikaanse fastfoodrestaurants.

Tijd dus voor een discussie over horecalonen in Nederland?

lees alle Supersize Blogsover luc hagenaars volg NTvG gezonde zorg