Heiligdommen

‘Maar hoe is nu mijn cholesterol?’, vroeg laatst een patiënte met een gemetastaseerde maligniteit. ‘Mevrouw, uw huis staat in brand en u wilt de gordijnen wassen’, was ik geneigd te zeggen, maar ik kon dat net op tijd inslikken. De nogal merkwaardige vraag verraste me evenwel niet. Veel patiënten hebben een bijna heilig ontzag voor cholesterol. Wat is daarvan de oorzaak?

Boze tongen zullen beweren dat het een zorgvuldig door de ‘farmaffia’ georkestreerde massahysterie is. Totaal onjuist is dat niet, maar ook antihypertensiva zijn fanatiek gepushte blockbusters van de farmaceutische industrie geweest, en bloeddruk heeft nooit zo’n mythische betekenis gekregen. Ook op medische professionals en lieden om hen heen heeft cholesterol soms een bijna magisch effect, getuige de vaak extreme samenzwerings- en zelfs ‘de-aarde-is-plat’-achtige theorieën. Het is wederom opmerkelijk dat bloeddruk geen zelfde lot treft, want op de relatie tussen bloeddruk en gezondheid valt beduidend meer af te dingen dan op de relatie tussen cholesterol en gezondheid. Bovendien kan overbehandeling van bloeddruk veel grotere schade berokkenen.

Maar goed, in dit nummer 3 bijdragen over cholesterol: u mag het voortaan in niet-nuchtere toestand bepalen (D4394) en kinderen met een erfelijk hoog cholesterol lijken baat te hebben bij verlaging (D4806). In het verlengde van het laatste een oproep om de opsporing van deze dominant-erfelijke aandoening niet te laten versloffen (D4675).

Het onderzoek bij kinderen morrelt meteen ook aan het heiligdom van de klinische epidemiologie: het gerandomiseerde klinisch onderzoek (RCT). De EMA gaat zich voor de toetsing van geneesmiddelen meer richten op ‘real world data’ (D5174). Complotdenkers zullen ook daar de hand van de farmaceutische industrie in zien en vermoeden dat de achterdeur nu openzwaait voor onbetrouwbare onderzoeken. Het risico dat matig onderzoek een grotere rol gaat spelen bij de EMA is zeker aanwezig en persoonlijk denk ik dat nieuwe middelen zich toch vooral via RCT’s moeten blijven bewijzen. ‘Real world data’ lijken me relevanter voor de talloze vragen omtrent al langer bestaande middelen waarvoor niemand nog een dure RCT wil opzetten, maar waarbij wel belangrijke twijfels over effectiviteit en veiligheid bestaan.