Handen wassen, handschoenen en mondkapjes op de OK

Washing hands and wearing gloves and face masks were introduced in surgery as part of an antiseptic and aseptic strategy in the second half of the 19th century. The aim was to prevent germs contaminating the wound in the patient operated on. However, when introduced in surgical practice, these measures were controversial. The need to wash hands was initially ignored. The first rubber gloves were omitted by many surgeons because they hampered ‘tissue feel’ in the fingers. There were doubts about the use of face masks because normal breathing would not form droplets that could contaminate the wound. Until the mid-20th century therefore, there were surgeons who did not wear gloves or face masks during surgery. Although wearing face masks during surgery is routine today, there is still no scientific evidence that this policy is effective in the prevention of surgical site infections.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Handen wassen, het opereren met handschoenen aan en het dragen van mondkapjes doen we in de chirurgie al meer dan 100 jaar. Deze maatregelen zijn routine geworden, terwijl ze bij de invoering nog omstreden waren. Een blik terug in de tijd.

Samenvatting

Handen wassen vóór en het dragen van handschoenen en mondkapjes tijdens operaties werden in de tweede helft van de 19e eeuw ingevoerd in het kader van antisepsis en asepsis. Het doel van deze maatregelen was om besmetting van de wond te voorkomen. Bij invoering waren deze maatregelen echter omstreden. De noodzaak van handen wassen werd aanvankelijk genegeerd. De eerste rubberen handschoenen werden door veel chirurgen gemeden, omdat deze het ‘weefselgevoel’ in de vingers belemmerden. Over het nut van het dragen van mondkapjes bestonden twijfels, omdat bij normaal ademen geen druppeltjes zouden worden gevormd die de wond konden besmetten. Tot halverwege de 20e eeuw waren er dan ook chirurgen die bij een operatie geen mondkapje of handschoenen droegen. Hoewel vandaag de dag het dragen van mondkapjes bij een operatie routine is, is er nog steeds geen wetenschappelijk bewijs dat deze maatregel effectief is in het voorkómen van postoperatieve wondinfecties.

Artikelinformatie

Aanvaard op

10 maart 2021

17 mei 2021

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5799

Vakgebied

Chirurgie

Humaniora

Auteursinformatie

Amsterdam UMC, locatie AMC-UvA, afd. Chirurgie, Amsterdam: em.prof.dr. T.M. van Gulik, chirurg. UMC Utrecht, afd. Chirurgie, Utrecht: prof.dr. V. de Ridder, chirurg.

Contact T.M. van Gulik (t.m.vangulik@amsterdamumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.