Goed behandelen, wat is dat?

Gaat het in de geneeskunde en in de gezondheidszorg om de ziekte of om de zieke? Als je alle beleidsnota’s en missies van zorgorganisaties en zorgverzekeraars van het laatste decennium erop naleest, dan is de vraag snel beantwoord: de patiënt centraal stellen is het adagium. Helaas geldt ook hier dat dat makkelijker gezegd is dan gedaan.

Ondanks alle goede bedoelingen organiseren we onze klinische zorg nog altijd grotendeels rond orgaansystemen en ziektes. Ziektegerichte zorgpaden en steeds verdere superspecialisatie van artsen leiden tot versnippering van zorg, zoals Jan Kremer in dit nummer betoogt (D5796). We besteden steeds meer geld aan geavanceerde diagnostiek om de aandoening nauwkeurig in kaart te brengen en gerichter te behandelen. In de langlopende discussie over ‘nature’ versus ‘nurture’ lijkt de geneeskunde steeds verder op te schuiven naar de biologische kant van ziek zijn. Medicalisering dreigt alom (D5945).

‘We schuiven steeds meer op naar de biologische kant van ziek-zijn’

Maar een ziekte goed behandelen of de functie van één orgaansysteem optimaliseren, is niet hetzelfde als de mens met die aandoening goed behandelen. Het is de vraag of functioneren en welzijn verbeteren door de ingrijpende behandelingen die we soms voorstellen en uitvoeren. Soms is aanpak van samenhangende klachten een effectievere insteek (D6057). Diagnose, prognose of uitkomst wordt door meer bepaald dan alleen de aard van de aandoening en biologische parameters. Het leren kennen en begrijpen van deze context zou net zo veel prioriteit moeten krijgen als het gedetailleerd in kaart brengen van de onderliggende ziekte. Alleen dan komen we tot echt zinnige, waardegedreven zorg.

En dan hebben we het nog niet gehad over de fundamentele vragen als: wat is een ziekte eigenlijk? Waar ligt de grens tussen normaal en afwijkend? Hoe veranderen onze opvattingen daarover in de loop der tijd (D5994)? Moet je een specifieke diagnose stellen om iemand die klachten heeft en daaronder lijdt, te kunnen behandelen (D6064)? In het verhaal van Toon Tellegen (B1835) worstelt de egel met de vraag wat een ziekte is, hij wil dat ook wel eens ervaren. Maar als hij een doodgewone ziekte heeft gekocht in de winkel van sprinkhaan, weet hij niet hoe snel hij er weer van af moet komen. Gelukkig helpt een beetje ‘beterschap’ van sprinkhaan meteen. Dat wensen we iedereen.