artikel
Gaat het in de geneeskunde en in de gezondheidszorg om de ziekte of om de zieke? Als je alle beleidsnota’s en missies van zorgorganisaties en zorgverzekeraars van het laatste decennium erop naleest, dan is de vraag snel beantwoord: de patiënt centraal stellen is het adagium. Helaas geldt ook hier dat dat makkelijker gezegd is dan gedaan.
Ondanks alle goede bedoelingen organiseren we onze klinische zorg nog altijd grotendeels rond orgaansystemen en ziektes. Ziektegerichte zorgpaden en steeds verdere superspecialisatie van artsen leiden tot versnippering van zorg, zoals Jan Kremer in dit nummer betoogt (D5796). We besteden steeds meer geld aan geavanceerde diagnostiek om de aandoening nauwkeurig in kaart te brengen en gerichter te behandelen. In de langlopende discussie over ‘nature’ versus ‘nurture’ lijkt de geneeskunde steeds verder op te schuiven naar de biologische kant van ziek zijn. Medicalisering dreigt alom (D5945).
‘We schuiven steeds meer op naar de biologische kant van ziek-zijn’
Maar een ziekte goed behandelen of de functie van één orgaansysteem optimaliseren, is niet hetzelfde als de mens met die aandoening goed behandelen. Het is de vraag of functioneren en welzijn verbeteren door de ingrijpende behandelingen die we soms voorstellen en uitvoeren. Soms is aanpak van samenhangende klachten een effectievere insteek (D6057). Diagnose, prognose of uitkomst wordt door meer bepaald dan alleen de aard van de aandoening en biologische parameters. Het leren kennen en begrijpen van deze context zou net zo veel prioriteit moeten krijgen als het gedetailleerd in kaart brengen van de onderliggende ziekte. Alleen dan komen we tot echt zinnige, waardegedreven zorg.
En dan hebben we het nog niet gehad over de fundamentele vragen als: wat is een ziekte eigenlijk? Waar ligt de grens tussen normaal en afwijkend? Hoe veranderen onze opvattingen daarover in de loop der tijd (D5994)? Moet je een specifieke diagnose stellen om iemand die klachten heeft en daaronder lijdt, te kunnen behandelen (D6064)? In het verhaal van Toon Tellegen (B1835) worstelt de egel met de vraag wat een ziekte is, hij wil dat ook wel eens ervaren. Maar als hij een doodgewone ziekte heeft gekocht in de winkel van sprinkhaan, weet hij niet hoe snel hij er weer van af moet komen. Gelukkig helpt een beetje ‘beterschap’ van sprinkhaan meteen. Dat wensen we iedereen.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Denk aan ecologische voetafdruk van de gezondheidszorg
Geachte redactie,
Op zich een heerlijk themanummer, 'Staat de zieke of ziekte centraal?'
Aan de andere kant bekruipt me ogenblikkelijk het gevoel dat linksom of rechtsom we als mens geneigd zijn om onszelf centraal en op een hoog podium te zetten. Dat terwijl we weten dat het om ons heen, met de wereld waarop we leven, helemaal niet goed gaat.
Het lijkt voor zorgverleners ook geen corebusiness te zijn om de wereld nog voor een ecologische ramp te behoeden. Maar ook de ecologische voetafdruk van de gezondheidszorg is aanzienlijk in Westerse landen (schattingen variëren van zo'n 4 tot 8% van de totale voetafdruk). CO2 wordt nog volop geproduceerd, schaarse grondstoffen worden steeds meer gebruikt: Was ik 20 jaar geleden als huisarts nog trots op m'n saturatiemeter, nu hebben aardig wat patiënten hun eigen meter thuis liggen. Er zijn voorbeelden te over. Al met al is het verbruik in Nederland momenteel 3 keer zo groot als de aarde ons te bieden heeft (ten koste van mensen elders in de wereld, die gelukkig vooralsnog minder verbruiken).
Er zijn initiatieven om hier verandering in te brengen; zo is er 'Green Deal', een samenwerking van de rijksoverheid met verschillende partijen ten behoeve van een duurzame economie. Toch merk ik niet veel interesse in ons vakgebied.
Volgens mij gaan we er niet aan ontkomen om te versoberen in ons leven, ook in de gezondheidszorg, waarbij de mensheid voor ons wellicht nog steeds centraal staat, maar dan in evenwicht met de wereld om ons heen. Er ligt een kans voor zorgverleners in Nederland om hierover mee te denken en plannen te maken.
Ik hoop dat ook dit onderwerp een keer een thema kan zijn voor het NTVG.
Vriendelijke groet,
Siert Woltjer, Usquert