Gentherapie voor de ziekte van Crohn?

Er zijn aanwijzingen dat bij de pathogenese van de ziekte van Crohn mucosale geactiveerde CD4⁺-T-helpercellen een belangrijke rol spelen. Deze cellen produceren namelijk proïnflammatoire cytokinen als interferon-? en interleukine(IL)-2 die het ontstekingsproces in de mucosa in gang zetten. Daarnaast onderscheidt men regulerende CD4⁺-T-cellen die in staat zijn anti-inflammatoire cytokinen als IL-10 te produceren waardoor ze een immuunsuppressieve werking hebben. Inderdaad bleek toediening van IL-10 een gunstige uitwerking te hebben bij experimentele vormen van colitis en bij de ziekte van Crohn. Het probleem is echter dat het moeilijk is om IL-10 langdurig en in voldoende concentratie op de ontstekingsplaatsen aanwezig te laten zijn. De systemische toediening van IL-10 aan gezonde vrijwilligers of aan patiënten met de ziekte van Crohn ging gepaard met veel bijwerkingen. Bovendien waren de biologische beschikbaarheid en de halfwaardetijd van het middel kort en veroorzaakte het een paradoxe overproductie van proïnflammatoire cytokinen. Daarom zijn de 2 publicaties van Van Montfrans et al. van belang waarin zij beschrijven hoe zij erin slaagden om een transductiesysteem te vervaardigen waarin IL-10 tot expressie wordt gebracht. Daarbij werd gebruikgemaakt van CD4⁺-cellen afkomstig van muizenmilten en een retrovirale vector.1 2 Vervolgens werden deze genetisch gemanipuleerde cellen toegediend aan immuundeficiënte muizen waarbij men op 2 manieren een experimentele colitis had opgewekt, namelijk door toediening van CD45RB^high of van trinitrobenzeensulfonzuur (TNBS). Na 15 weken waren nog steeds getransfereerde cellen aantoonbaar in het perifere bloed, de milt, het colon en de lymfeklieren van de darm van de proefdieren. Met toediening van de IL-10-getransduceerde CD4⁺-T-cellen bleek het mogelijk de CD45RB^high-colitis te voorkomen, zelfs wanneer de IL-10-getransduceerde CD4⁺-cellen pas 14 dagen na het opwekken van de colitis werden toegediend. De behandeling had echter geen effect op de door TNBS opgewekte colitis. De onderzoekers denken dat het zeer wel mogelijk is dat in de toekomst de toediening van met IL-10 getransduceerde CD4⁺-cellen een plaats verovert bij de onderhoudsbehandeling van patiënten met de ziekte van Crohn.