Geloven is goed, onderzoek is beter

De mythe over Prometheus leerde de oude Grieken dat de lever een geweldige regeneratiecapaciteit heeft. Na een grote leverresectie groeit de lever als ‘vanzelf’ aan. Wat we ook tijdens onze geneeskundeopleiding geleerd hebben te geloven is dat een lever die eenmaal cirrotisch is geworden, niet meer kan herstellen. Fout, zo betogen Jurriën Reinders (A6146) en Peter Jansen (A6169) in dit Tijdschrift. We beschikken over een scala aan geneesmiddelen die hepatitisvirussen kunnen onderdrukken (hepatitis B) of zelfs kunnen verwijderen (hepatitis C). Inmiddels worden er wereldwijd hepatitispatiënten gevolgd waarbij het virus langdurig is verdwenen. De uitkomst van die onderzoeken toont een eenvoudig principe: minder virus, minder ontsteking, minder littekenweefsel. Het is wel onverwacht dat levercirrose, het eindstadium van leverziekte, waarbij de lever doorzaaid is met littekenweefsel, ook kan herstellen. Behandeling van een doodzieke hepatitispatiënt met cirrose betekent minder complicaties van de leverziekte en een verbeterde overleving.

Nog zo’n geloofsgebod: oude patiënten opereer je niet. Het risico op complicaties bij die groep is te groot en weegt niet op tegen de voordelen. Hoe oud ‘oud’ is blijft vaak wat vaag maar boven de 80 jaar is toch wel de leeftijd der gevorderden. Nikki Kolfschoten (A6426) onderzocht hoe het met deze oudere patiënten afloopt na een geplande operatie of een spoedingreep voor darmkanker. Inderdaad stijgt de sterftekans na zo’n ingreep met de leeftijd en is het risico het hoogst bij een spoedoperatie. Maar veel belangrijker dan de leeftijd is het risicoprofiel van de patiënt. Hoe meer risicofactoren verenigd in een patiënt hoe hoger het risico op overlijden. Ouderen met een hoog risicoprofiel overleven een spoedoperatie niet vaak. Bij gezonde ouderen is het risico van een spoedoperatie echter even groot als bij een geplande ingreep. Het blijkt dus dat de sterftekans veel meer afhangt van de conditie dan van de leeftijd van de patiënt. Weer een dogma verdampt.

Een deel van deze gezonde ouderen blijkt te weinig te eten. Dat lijkt vreemd in deze tijd van overvloed en overgewicht maar Abel Thijs licht een onderzoek toe (A6291) waaruit blijkt dat ondervoeding bij 4% van gezonde ouderen gezien wordt. Met een dieetinterventie trachtte men hen weer aan het eten te krijgen. Helaas, ondanks alle inzet lukte het niet om deze ouderen beter gevoed te krijgen. Het geloof dat een logische (dieet)interventie helpt lijkt dus ook gelogenstraft.