Acute gastro-enteritis treft bijna alle kinderen jonger dan 5 jaar en gaat gepaard met een risico op dehydratie. In de ziekenhuissetting worden kinderen met gastro-enteritis al langer behandeld met ondansetron. Zou deze behandeling ook moeten gelden voor de eerste lijn?
artikel
Het gebruik van anti-emetica bij kinderen wordt vooralsnog ontraden in de eerste lijn vanwege gebrek aan bewijs van effectiviteit en een hoger risico op bijwerkingen.1 Aanbevolen wordt om bij dreigende dehydratie orale rehydratievloeistof (ORS) voor te schrijven. Recentelijk is het eerste onderzoek naar de effectiviteit van ondansetron in de eerste lijn gepubliceerd.2 Een beknopte beschrijving van het onderzoek staat elders in het NTvG (D6468).
Kanttekeningen
Op verschillende huisartsenposten werd een eenmalige dosering ondansetron vergeleken met standaardzorg (ORS) bij jonge kinderen met gastro-enteritis en aanhoudend braken. Hoewel het braken in de eerste 4 uur vaker afnam in de ondansetron-groep dan in de controlegroep, had ondansetron geen effect op ORS-gebruik en leidde dit niet tot minder verwijzingen. Belangrijke kritiekpunten op het onderzoek waren het gebrek aan blindering en de hoge uitval van deelnemers. Ten slotte ontbrak de uitkomstmaat ‘diarree’ als mogelijke bijwerking van ondansetron. In 4 van 5 andere onderzoeken bij kinderen met een gastro-enteritis werd diarree 2-3 keer vaker gerapporteerd bij gebruik van ondansetron dan in de placebogroep.3 Diarree was echter in geen van de onderzoeken een aparte uitkomstmaat, zodat gegevens onvoldoende konden worden beoordeeld.4
Naast het besproken onderzoek werd met dezelfde gegevens een kosten-effectiviteitsanalyse verricht.5 De conclusie was dat ondansetron tot minder hoge kosten leidt dan standaardzorg.5 Er waren minder controlebezoeken aan de huisarts nodig en de duur van de ziekenhuisopnames was korter in de interventiegroep. Daarnaast waren de kosten door verlies van werkdagen van ouders lager in de ondansetrongroep. Een belangrijk nadeel was het hoge percentage ontbrekende gegevens, waardoor de aantallen voor deze analyse veel lager uitvielen.
Conclusie
Aanhoudend braken bij kinderen met een gastro-enteritis is een veelvoorkomend probleem in de eerste lijn. Het is echter de vraag of het beperkte klinische voordeel van ondansetron bij kinderen met braken door een gastro-enteritis opweegt tegen de mogelijke – nog onvoldoende onderzochte – bijwerking diarree.
Literatuur
-
Wichers IM, Bouma M, Verduijn MM. NHG-Behandelrichtlijn Misselijkheid en braken. Utrecht: Nederlands Huisartsen Genootschap; 2016.
-
Bonvanie IJ, Weghorst AA, Holtman GA, et al. Oral ondansetron for paediatric gastroenteritis in primary care: a randomised controlled trial. Br J Gen Pract. 2021;71:e728-35. doi:10.3399/BJGP.2021.0211. Medline
-
Diarrhoea and vomiting cause by gastroenteritis in under 5s: diagnosis and management. National institute for Health and Care Excellence (NICE); 2009.
-
Fedorowicz Z, Jagannath VA, Carter B. Antiemetics for reducing vomiting related to acute gastroenteritis in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(9):CD005506. doi:10.1002/14651858.CD005506.pub5 Medline
-
Weghorst AA, Holtman GA, Bonvanie IJ, et al. Cost-effectiveness of oral ondansetron for children with acute gastroenteritis in primary care: a randomised controlled trial. Br J Gen Pract. 2021;71:e736-43. doi:10.3399/BJGP.2020.1093. Medline
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Reactie op bijwerking diaree
Beste Auteur,
Gezien het huidige tekort aan de Zofran stroop ligt het gebruik van ondansetron bij kinderen in de eerste lijn bij mij onder een vergrootglas. Daarom heb ik uw artikel met veel interesse gelezen.
Ik kan mij echter niet vinden in uw stelling dat ondansetron mogelijk diarree veroorzaakt. Farmacologisch gekeken is dit namelijk vrij onwaarschijnlijk. Door 5-HT3-antagonisme zorgt ondansetron voor het verminderen van de darmperistaltiek en zou je eerder denken aan de bijwerking obstipatie. [1] Als je de bijwerkingen op het Farmacotherapeutische Kompas bekijkt, zie dat deze bijwerking bij 1-10% van de patiënten voorkomt. Diarree komt ook voor, maar veel minder vaak (0,01% - 0,1%).[2] Hier moet het gebruik bij hoog-ematogene chemotherapie niet uit het oog verloren worden; deze therapie heeft als neveneffect gastro-intestinale toxiciteit die zich uit in diarree.
Daarnaast is diarree een symptoom van gastro-enteritis. Als je bij deze indicatie ondansetron gaat geven en er wordt diarree gerapporteerd, waar wordt die diarree dan door veroorzaakt? De dosering ondansetron bij deze indicatie is erg laag en is primair gestoeld op het onderdrukken van de braakreflex in het centrale-zenuwstelsel. Bij een eenmalige gift van ondansetron verwacht ik daarom ook geen obstiperende werking. Bij meermalige giften, waarbij continue blootstelling wordt bereikt, kan dat mogelijk wel het geval zijn.
Ik denk dat de focus op diarree veroorzaakt door ondansetron niet terecht is. Graag uw zie ik uw visie verder uitgewerkt.
[1] Mawe GM, Hoffman JM. Serotonin signalling in the gut--functions, dysfunctions and therapeutic targets. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2013 Aug;10(8):473-86. doi: 10.1038/nrgastro.2013.105. Epub 2013 Jun 25. Erratum in: Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2013 Oct;10(10):564. PMID: 23797870; PMCID: PMC4048923.
[2] Preparaattekst ondansetron Farmacotherapeutisch Kompas
Ondansetron bij kinderen met gastro-enteritis in de eerstelijn
Geachte mijnheer Wagenvoort,
Hartelijk dank voor uw reactie. Diarree als bijwerking ligt misschien minder voor de hand aangezien er bij volwassenen vaak obstipatie optreedt. De bijwerking werd echter gezien in verschillende onderzoeken naar ondansetron bij jonge kinderen, ook bij een eenmalige dosering. Dit onderschrijft mijns inziens het belang van het meenemen van deze uitkomstmaat in verdere onderzoeken naar ondansetron en bij aanbevelingen voor de praktijk.