Geaccepteerde belangenverstrengeling

Recent publiceerde The Lancet een mooie update van de langetermijnresultaten van een grote vergelijkende studie naar het effect van de screening op prostaatkanker. De onderzoekers spreken over substantiële significante effecten op de sterfte aan prostaatkanker. Zoals we vaker zien interpreteren buitenstaanders diezelfde feiten anders. Collega Blanker vindt de prijs die betaald moet worden voor dat in absolute zin kleine positieve effect hoog (A8349). Veel mannen die nergens last van hadden zijn patiënt gemaakt en zullen door onnodige behandelingen blijvende schade en last ondervinden. Dat vinden de onderzoekers ook, maar ze opperen dat nu uitgezocht moet worden hoe we die overbehandeling kunnen beperken. Dat is de wereld op zijn kop, want we weten allang dat de bijwerkingen van deze screening prevalent en ernstig zijn. Waarom niet gewoon erkennen dat goede ideeën na toetsing in prachtige vergelijkende studies tegenvallen? Dat kunnen we blijkbaar niet en dat leidt keer op keer tot schade. Zelfs als de duidelijke nadelen zich openbaren is afschaffen onmogelijk omdat inmiddels velen hun brood verdienen in de sector. Geaccepteerde belangenverstrengeling is dat.

Commissies, fondsen maar ook het peer-reviewsysteem worden beheerst door de experts die al tientallen jaren ondergedompeld zitten in hetzelfde onderwerp. Het is dan lastig om het belang van een onderwerp nog in perspectief te zien, laat staan te relativeren. Net zoals industrietrials sterkere effectmaten laten zien, zullen de experts onderzoek op hun favoriete terrein beter beoordelen dan iemand uit een ander vakgebied. Gooi commissies open. Daarmee bedoel ik niet dat leken de aanvragen moeten gaan beoordelen, maar dat we wat minder moeten gaan varen op het oordeel van die expert op dat kleine terrein. Die kan misschien wel perfect de stand van de wetenschap op dat terrein en de gebruikte methoden beoordelen, maar hij of zij kan de uiteindelijke afweging of een voorstel gehonoreerd moet worden niet maken. Laten we het marktplein waarop nu iedere deskundige zijn favoriete ziekte verkoopt en uitvergroot in de ban doen en zorgen dat de ziektelast en de klinische vraag de onderzoeksagenda bepalen. We moeten dan nog wel de grote subsidiegevers en universiteiten overtuigen dat onderzoek te honoreren waar behoefte aan is om zo een einde te maken aan de ‘mismatch’ tussen wat onderzoekers doen en wat we nu werkelijk nodig hebben. Te veel tests en geneesmiddelen zijn op zoek naar gebruikers. Wat de nieuwe antistollingsmiddelen betreft hebben Engelfriet en Briët wel de nodige suggesties voor toekomstig onderzoek om te voorkomen dat we geneesmiddelen jarenlang voorschrijven zonder dat we de precieze bijwerkingen kennen (A8444). Of de farmaceut het daarmee eens is, is echter maar zeer de vraag.