Gaslighting

In de film Gaslight uit 1944 wordt Ingrid Bergman langzaam gek gemaakt door haar man. Zo draait hij de gaslampen in huis stiekem steeds lager om haar wijs te maken dat ze blind aan het worden is. Hier komt de term ‘gaslighting’ vandaan, die refereert aan een manipulatietechniek waarbij je iemand doet twijfelen aan zijn of haar perceptie, geheugen en verstand. Een goede vuistregel is dat je te maken hebt met gaslighting op het moment dat je denkt: ben ik nou gek geworden…? En als je dit eenmaal herkent, kom je het overal tegen.

Deze week schrijven we bijvoorbeeld opnieuw over de wijze waarop de academische ziekenhuizen het voortouw nemen bij het bepalen van de wetenschapsagenda (C3236). In dit artikel zitten een paar mooie voorbeelden van gaslighting. De maatschappij heeft 11.700 vragen verzonnen, die geheel toevallig naadloos blijken aan te sluiten bij de interesses van de umc’s. Dan heeft een panel van deskundigen de visie van de umc’s ook nog eens onderstreept. En als klap op de vuurpijl blijkt dat het basale, preklinische of in ieder geval medisch-biologische onderzoek van deze umc’s ontzettend goede antwoorden kan geven op grote maatschappelijke problemen op het gebied van preventie en leefstijl. Dit gaat gepaard met de bekende juichterminologie van ‘transparantie’, ‘personalised medicine’ of ‘sustainable health’.

Als u deze interpretatie van de publieksvragen verdacht vindt, als u twijfelt aan de selectie of inbreng van de deskundigen, of als u denkt: ben ik nou gek of zijn preventie en leefstijl vooral onderwerpen voor huisartsen, public health en de overheid? Nou, dan legt men met alle liefde nog een keer uit dat u toch wel achterdochtig, ouderwets of misschien zelfs een beetje kortzichtig bent. En uit alles blijkt dat mensen dit zat zijn. De tegenreactie die dit oproept leidt tot Oekraïne-referenda, Brexit, Trump, Wilders en in dit geval tot een afkalving van het wetenschappelijke en klinische gezag van de umc’s.

Het moet veel meer gaan over belangen, gewoon in alle openheid. Er zijn heel valide argumenten voor umc’s om door te gaan op de ingeslagen weg. Er is bijvoorbeeld enorm geïnvesteerd in bepaalde onderzoekslijnen en daar liggen dus ook de grootste kansen. Praat daar gewoon over. Eenzelfde opmerking kan ik maken over de abortus provocatus van de integrale verloskunde (D621). De gynaecologen en verloskundigen kunnen wel praten over ‘patiëntveiligheid’, ‘medicalisering’ of ‘constructieve samenwerking’, maar onder die oppervlakte gaat het gewoon over historisch gegroeide en diepgewortelde belangen. Wees daar gewoon eerlijk over, want ieder weldenkend mens snapt dat het zo werkt. Wat niet meer werkt, is zeggen dat die mensen niet weldenkend zijn.