Explantatie van een implanteerbare defibrillator of pacemaker post mortem

Implantations of implantable defibrillators (ICDs) have increased dramatically over the last few years and pacemaker implantations stay at a high level. Therefore the question often arises as to what to do after the death of a patient with an ICD or pacemaker. There are medical aspects to this issue as well as legal and environmental issues that need to be addressed. If the deceased is to be cremated, an implantable device needs to be explanted and this is also preferable in the case of a burial. Safety measures have to be taken when an implantable defibrillator is removed. There are no legal regulations in the Netherlands about who is responsible for explantation of cardiac devices but in most cases it will be done by the treating physician or a funeral director. Explantation requires a number of instruments: gloves, a scalpel, blunt scissors, insulated tongs, suture set and sticking plaster.

Conflict of interest: none declared. Financial support: none declared.

Samenvatting

In de laatste jaren is het aantal plaatsingen van implanteerbare defibrillatoren (ICD’s) sterk toegenomen en het aantal pacemakerimplantaties blijft hoog. Daardoor dient zich steeds vaker de vraag aan wat te doen bij overlijden van een patiënt met een ICD of pacemaker. Er zijn uiteraard medische aspecten, maar ook juridische aspecten en het milieu verdienen aandacht. Bij een overledene die gecremeerd zal worden dient een implantaat zeker verwijderd te worden, maar ook bij een begrafenis heeft dit de voorkeur. Bij het verwijderen van een implanteerbare defibrillator dienen veiligheidsmaatregelen getroffen te worden. Wie verantwoordelijk is voor explantatie van cardiale implantaten is in Nederland niet wettelijk geregeld, maar het verwijderen zal in de meeste gevallen door een behandelend arts of een begrafenisondernemer moeten gebeuren. Benodigdheden daarvoor zijn: handschoenen, een scalpel, een stompe schaar, een geïsoleerde tang, een hechtset en een pleister.