Ethanol ter behandeling van delieren bij alcoholafhankelijke patiënten op Nederlandse intensive-careafdelingen: effectiviteit niet aangetoond

To determine the use of ethanol in Dutch intensive care departments (ICUs) for the treatment of deliriant symptoms in alcohol-dependent patients, and to study the literature data concerning this use.

Design

Literature search and questionnaire.

Method

In Medline a search was performed from 1993 onward with keywords ‘intensive care’ and ‘alcohol’/‘alcohol withdrawal syndrome’/‘delirium’. All Dutch ICUs received a written questionnaire (n = 247) concerning the use of ethanol in this patient group.

Results

According to the literature the syndrome is characterized by autonomous hyperactivity, resulting in tachycardia, tachypnoea, hypertension, perspiration, fever, tremors en fear. In delirium caused by alcohol withdrawal benzodiazepines are advised, sometimes in combination with haloperidol. ICUs sometimes use ethanol, although the effectiveness in preventing or treating withdrawal symptoms has never been ascertained in scientific investigations: in a meta-analysis the conclusion is drawn that the studies are too small and insufficiently objective to determine the effectiveness.

The response to the questionnaire was 55 (96/176). From all ICUs, 15 (16) used ethanol occasionally, and treated an estimated 17 of the admitted alcohol-dependent patients. There was a tendency for large ICUs to use ethanol in these patients more frequently. Each ICU used its own method to calculate the required ethanol dosage. Calculation on the basis of these dosages indicated a plasma ethanol concentration of at most 0.5 promille.

Conclusion

Because only a small percentage of deliriums on ICUs are caused by alcohol withdrawal, and the effectiveness of ethanol in alcohol-dependent patients with a delirium has never been proven, the use of ethanol in such cases is discouraged.

Samenvatting

Doel

Vaststellen van het gebruik van ethanol op Nederlandse intensive-careafdelingen (IC's) voor de behandeling van delirante verschijnselen bij van alcohol afhankelijke patiënten en bestuderen van de toepassing in de literatuur.

Opzet

Literatuuronderzoek en enquête.

Methode

In het Medline-bestand werd vanaf 1993 gezocht op ‘intensive care’ en ‘alcohol’/‘alcohol withdrawal syndrome’/ ‘delirium’. Alle Nederlandse IC's kregen een schriftelijke vragenlijst (n = 247) over het gebruik van ethanol bij de betreffende groep patiënten.

Resultaten

Volgens de literatuur is kenmerkend voor een alcoholonthoudingssyndroom de autonome hyperactiviteit, zich uitend in tachycardie, tachypnoe, hypertensie, transpiratie, koorts, tremoren en angst. Bij delieren ten gevolge van alcoholonthouding worden benzodiazepinen, eventueel aangevuld met haloperidol, geadviseerd. Op IC's wordt soms ethanol gebruikt, hoewel de effectiviteit hiervan ter preventie of behandeling van een onthoudingsdelirium nooit in wetenschappelijk onderzoek is aangetoond: in een meta-analyse komt men tot de conclusie dat alle onderzoeken te klein zijn en onvoldoende objectief om valide uitspraken te kunnen doen over de effectiviteit.

De respons op de enquête bedroeg 55 (96/176). Van alle responderende IC's werd op 15 (16) wel eens ethanol als therapie bij naar schatting 17 van de opgenomen alcoholafhankelijke patiënten gebruikt. Het betrof vooral grote en academische IC's. Iedere IC paste een eigen doseringsmethode voor ethanol toe, maar geen van de gebruikte doseringsschema's berustte op een goede farmacokinetische rationale. Met de gebruikte doseringen kon volgens berekening hooguit een plasma-ethanolconcentratie van 0,5 promille worden bereikt.

Conclusie

Aangezien slechts een klein percentage van delieren op IC's wordt veroorzaakt door alcoholonthouding alleen en de effectiviteit van ethanol bij een bewezen alcoholonthoudingsdelier nooit is aangetoond, wordt het gebruik van ethanol als therapie ontraden.