Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Ernstige en soms fatale gevolgen van hoogtelongoedeem

Klinische praktijk
R.R. Berendsen
J.H.B.M. Willems
F.H. Bosch
R. Hulsebosch
B. Kayser
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2758-62
Abstract
Abstract
Sluiten
Serious and sometimes fatal consequences of high-altitude pulmonary oedema.

- Three women aged 25, 34 and 22 years respectively, experienced high-altitude pulmonary oedema during a climbing holiday. The first patient presented with complaints arising from a fast ascent to high altitude and was treated with acetazolamide and rapid descent. She recovered without any complications. The second patient developed symptoms during the night, which were not recognised as high-altitude pulmonary oedema. The next morning she died while being transported down on a stretcher without having received any medication or oxygen. The third case was not a specific presentation of high-altitude pulmonary oedema but autopsy revealed pulmonary oedema. This woman had already been higher up on the mountain before she developed complications. The cases illustrate the seriousness of this avoidable form of high altitude illness. The current Dutch national guidelines advise against the use of medication by lay people. A revision is warranted: travellers to high altitude should be encouraged to carry acetazolamide, nifedipine and corticosteroids on the trip. Travel guides ought to be trained to use these drugs. In addition climbing travellers should be encouraged to adopt appropriate preventive behaviour and to start descending as soon as signs of high-altitude pulmonary oedema develop.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2758-62

Dames en Heren,

Als gezonde personen zich snel naar een hoogte boven 3500 m boven de zeespiegel begeven, kan zich zogenaamd hoogtelongoedeem (‘high-altitude pulmonary edema’) ontwikkelen. Dat is een potentieel dodelijke vorm van hoogteziekte. Naast hoogte is individuele gevoeligheid een belangrijke risicofactor. Kenmerkend is het beeld van toenemende kortademigheid in rust, tachycardie, geringe stijging van de lichaamstemperatuur tot boven 37,5°C,1 droge, in een later stadium productieve hoest en centrale cyanose. De diagnose kan men stellen als er tenminste 2 van de volgende 4 symptomen worden gevonden: dyspneu in rust, hoesten, verminderde inspanningstolerantie en verhoogde mucusproductie in de luchtwegen; tevens dienen tenminste 2 van de volgende 4 klinische verschijnselen bij lichamelijk onderzoek te worden aangetroffen: crepitaties of piepen over tenminste één longveld, centrale cyanose, tachypneu en tachycardie.2 3

In deze les beschrijven wij de casussen van 3 vrouwen die hoogtelongoedeem kregen tijdens een vakantie op grote hoogte.

Patiënt A…

Artikelinformatie
Aanvaard op

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2758-62
Auteursinformatie

Leids Universitair Medisch Centrum, afd. Anesthesiologie, Postbus 9600, 2300 RC Leiden.

Hr.drs.R.R.Berendsen, anesthesioloog.

Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam, Amsterdam.

Hr.prof.dr.J.H.B.M.Willems, bijzonder hoogleraar Sociale Verzekeringsgeneeskunde.

Ziekenhuis Rijnstate, afd. Interne Geneeskunde en Intensive Care, Arnhem.

Hr.dr.F.H.Bosch, internist-intensivist.

Medisch Centrum Loudon, Den Haag.

Hr.drs.R.Hulsebosch, huisarts.

Universiteit van Genève, Instituut voor Bewegingswetenschappen en Sportgeneeskunde, Genève, Zwitserland.

Hr.prof.dr.B.Kayser, directeur.

Contact hr.drs.R.R.Berendsen (r.r.berendsen@lumc.nl)

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Berendsen et al. beschrijven 3 jonge reizigers die hoogtelongoedeem krijgen tijdens een vakantie op grote hoogte, in 2 gevallen met tragische afloop. De auteurs wekken met de opmerking 'het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) adviseert negatief over het meegeven van medicatie aan niet-medici voor de behandeling van hoogtelongoedeem’ de indruk dat het LCR weinig doet om het risico van ernstige gevolgen van hoogteziekte bij reizigers te voorkomen.

Wij willen dit graag nuanceren. De LCR-protocollen bevatten met name preventieve adviezen, die gegeven worden door reizigersadviseurs die in preventie geschoold zijn. Volgens het protocol dient tijdens het reisconsult de preventie van hoogteziekte expliciet te worden besproken met reizigers die naar gebieden hoger gelegen dan 2500 meter reizen. Zo wordt bijvoorbeeld sterk ontraden om meer dan 500 meter per dag te stijgen, dit om een goede acclimatisatie te bereiken.

Tot 2008 werd, wegens angst voor bijwerkingen, slechts bij uitzondering geadviseerd acetazolamide mee te geven. Volgens het in 2008 herziene LCR-protocol is de indicatie hiervoor verbreed: in navolging van internationale ontwikkelingen wordt nu geadviseerd om aan 2 groepen reizigers acetazolamide mee te geven: reizigers met pre-existente aandoeningen die de kans op hoogteziekte verergeren, en reizigers die meer dan 500 meter per dag moeten stijgen.

Daarnaast is in het herziene protocol, ook wegens nieuwe inzichten, de dosering van acetazolamide verlaagd, waardoor bijwerkingen minder voorkomen. Daarbij is door het LCR een uitgebreide folder ontwikkeld om mee te geven aan reizigers, met informatie over de preventie van hoogteziekte, de eerste en alarmsymptomen en met instructies hoe en wanneer acetazolamide te gebruiken. Verder wordt met klem benadrukt dat de reiziger bij de eerste symptomen niet verder moet stijgen, of moet afdalen.

Het is volgens het LCR onwenselijk om door reizigersadviseurs aan reizigers noodmedicatie mee te laten geven die eventueel nodig zou zijn in het geval dat preventieve middelen hebben gefaald. Daarom staat in het protocol ‘het meegeven van andere medicatie [dan acetazolamide] tegen hoogteziekte wordt niet geadviseerd.’ Het LCR-protocol gaat in de toelichting op het protocol echter wel degelijk in op de behandeling van hoogtelongoedeem en -hersenoedeem, waarbij de verschillende behandelingsmogelijkheden voor hoogteziekte met nifedipine, dexamethason (inclusief doseringen) en het gebruik van zuurstof en drukzakken worden beschreven. Hierbij wordt opgemerkt dat voorschrijven van deze middelen aan specialisten dient te zijn voorbehouden. Dit om ondeskundige advisering en voorschrijfgedrag te voorkomen.

Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering
Dr. Gerard Sonder, arts-epidemioloog, bioloog en hoofd Bureau LCR

Wij hebben met onze opmerking ‘het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) adviseert negatief over het meegeven van medicatie aan niet-medici voor de behandeling van hoogtelongoedeem’ niet de indruk willen wekken dat het LCR weinig doet om de risico’s op ernstige gevolgen van hoogteziekte bij reizigers te voorkomen. Zoals collega Sonder al aangeeft, worden preventieve adviezen en medicatie gegeven aan de reiziger en dat waarderen we zeer. Maar wanneer de reiziger de ziekte niet heeft kunnen voorkomen, ontstaat er een probleem. Ons standpunt inzake het meenemen/meegeven van noodmedicatie anders dan acetazolamide wordt door ons onderbouwd, en wij blijven achter onze mening staan. Het staat het LCR vrij er andere opvattingen over te hebben. Wij laten ons graag uitnodigen voor een gesprek om te beoordelen of we tot meer overeenstemming zouden kunnen komen.

Leids Universitair Medisch Centrum. Leiden
Drs. Remco Berendsen