Emil Kraepelin, grootvader van de DSM

The German psychiatrist Emil Kraepelin developed a statistical manual of psychiatric diseases long before the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) was published. He classified numerous disorders in the 1880s. During World War I he was one of the leading German psychiatrists, taking care of the thousands of ‘Kriegsneurotiker’–though generally not with the intention of restoring sanity, but rather to get them back to the front or the weapons factory. The victory of the German nation, the ‘Deutsche Volk’, destined to rule, was more important than the fate of the psychologically sick or wounded individual patient. The feared degeneration of the German race had to be stopped, reason for Kraepelin to become involved with extreme right-wing and eugenic organisations.

Conflict of interest and financial support: none declared.

De Eerste Wereldoorlog en de geneeskunde. In deze rubriek schenken we aandacht aan mensen die 100 jaar geleden probeerden om het onvoorstelbare lijden van soldaten en burgers in de Grande Guerre te verlichten. De aandoeningen die ontstonden in de loopgraven en de industriële oorlogsvoering, dwongen hen te zoeken naar creatieve oplossingen. Hiermee staan zij aan de basis van de moderne geneeskunde.

Sinds de tijd van de antipsychiatrie is – ondanks niet aflatende kritiek – de classificatie van psychiatrische ziekten weer helemaal terug. Het heilige boek heet Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM). Het eerste deel van de DSM kwam uit in 1952, maar de triomftocht ervan begon met het derde deel, dat in 1980verscheen. Daarin werd de posttraumatische stressstoornis, die wortelde in de Vietnamoorlog, ‘uitgevonden’, zoals de criticasters zullen zeggen. Die hadden zeker in zoverre gelijk dat deze symptoombeschrijving al snel tot een ziekte verwerd, een lot dat later bijvoorbeeld ook ADHD trof.

Maar de DSM was zeker niet de eerste poging om psychiatrische aandoeningen te classificeren. Die eer komt de Duitse psychiater Emil Kraepelin (1856-1926) toe (figuur 1). Hij ontwikkelde eind 19e eeuw een indeling van geestesstoornissen waarin hij honderden aandoeningen definieerde op basis van afzonderlijke symptomen en deze vervolgens groepeerde aan de hand van gemeenschappelijke patronen van…