Een uitgesteld recept vermindert het antibioticagebruik bij conjunctivitis

Behandeling van infectieuze conjunctivitis met chlooramfenicoldruppels bekort de ziekteduur enigszins.1 Omdat conjunctivitis in de westerse wereld vrijwel altijd vanzelf geneest, hebben veel huisartsen vraagtekens bij het gebruik van antibiotica. Druk om deze toch voor te schrijven komt veelal van crèches en scholen en van ouders die geloven dat hun kind daarmee veel sneller beter is. In de praktijk wordt bij 80 van de conjunctivitispatiënten een antibioticum verstrekt.

Everitt et al. onderzochten het effect van het ‘uitgestelde recept’ op het gebruik van antibiotica door patiënten met conjunctivitis vanaf de leeftijd van 1 jaar.2 Daartoe randomiseerden zij 307 patiënten in 3 armen: geen voorschrift, direct een voorschrift of een recept dat af te halen is na 3 dagen als de patiënt dat nodig vindt. Patiënten noteerden in dagboekjes hun klachten gedurende 14 dagen.

De helft van alle kweken bleek een bacteriële verwekker op te leveren. De gemiddelde duur van klachten verschilde tussen de 3 groepen, waarbij patiënten met direct antibiotica na 3,3 dagen van de klachten af waren, patiënten met een uitgesteld recept 3,9 dagen klachten hadden en patiënten zonder antibiotica 4,8 dagen. Na 8 dagen bestond er echter geen verschil tussen de 3 groepen wat betreft genezen patiënten. In de niet-behandelde groep bleek echter 30 alsnog antibiotica te hebben gebruikt, in de groep met een uitgesteld recept was dat 53 en in de groep die direct een recept kreeg 99. Van de patiënten die direct een recept kregen, verklaarde 68 bij een volgende conjunctivitis opnieuw naar de dokter te zullen gaan. Men gaf aan overtuigd te zijn van het nut van antibiotica. In de groep met een uitgesteld recept zou 41 opnieuw doktershulp inroepen.

Een uitgesteld recept blijkt het antibioticagebruik bij patiënten met conjunctivitis te halveren en leidt mogelijk tot minder medicalisering en doktersbezoek in de toekomst. Dat is nu aangetoond bij conjunctivitis, maar mogelijk zal dat ook gelden bij self-limiting infecties van de bovenste luchtwegen. De nadelen van antibioticagebruik (bijwerkingen, allergische reacties) wegen mogelijk niet op tegen de beperkte voordelen; nog afgezien van de resistentieontwikkeling. Zolang huisartsen niet snel kunnen bepalen welke patiënten kans op voordeel hebben (in het geval van conjunctivitis bij wie een bacteriële verwekker aanwezig is) is het uitgesteld voorschrijven mogelijk een goede optie, naast natuurlijk het niet voorschrijven.2 Niet voorschrijven heeft op het ziektegedrag dezelfde effecten als uitgesteld voorschrijven.