Eén meting is geen meting

Onlangs lieten Vlaamse onderzoekers zien dat slechts 1-2% van alle kinderen in Vlaanderen een bastaard is. Dit percentage is vergelijkbaar met recente onderzoeken uit andere landen. Wat de Vlamingen ook aantonen is dat dit getal al 400 jaar stabiel is. Die 1-2% is dus aanzienlijk lager dan de 10-30% die vaak wordt genoemd. Ik ben blij dat hiermee de dubieuze reputatie die wij vrouwen hebben als het gaat om het zoeken van goede biologische vaders, gezuiverd is. Dit is nog eens een krachtig voorbeeld van hoe goede metingen en een mooie onderzoeksopzet een totaal andere kijk op vrouwen kunnen geven.

De Vlamingen verklaren ook mooi hoe de foute schattingen in de wereld kwamen. Je pakt een groep kinderen van wie je vermoedt dat de vader niet de echte biologische vader is en gaat bij hen genetisch onderzoek doen. Vervolgens extrapoleer je die cijfers naar het hele mensdom en het verdrietige getal van 30% wordt te pas en onpas geciteerd. ‘Selectiebias’ zou Groenwold dit noemen (A6497). Als u niet goed weet wat al die soorten bias precies betekenen is dit artikel goed nieuws voor u. Er zijn er maar 3: informatie-, selectie- en confounding-bias. Daarmee kunnen alle vertekeningen in klinisch onderzoek benoemd worden.

Nauwkeurig meten speelt in de geneeskunde een grote rol. Oogartsen laten in dit nummer zien hoe je kennis over levensverwachting en progressiesnelheid van gezichtsvelduitval bij glaucoompatiënten kunt gebruiken om die patiënten te selecteren die ook daadwerkelijk last van de ziekte zullen krijgen. Dat zou je veel vaker willen doen bij al die afwijkingen die geen klachten geven, maar hoe vaak lukt dat? We weten nauwelijks hoe lang die poliep in de darm erover doet om uit te groeien tot een kwaadaardige tumor. Is het niet veel gemakkelijker om hem weg te halen dan in spanning af te wachten?

In eerste instantie is het antwoord hierop ‘ja’, maar we kunnen dat niet blijven volhouden. De steeds mooiere plaatjes die de radiologen ons voorschotelen laten veel meer zien dan ons lief is. Ook op plekken in het lichaam waar weghalen betekent dat we schade berokkenen. Denk aan de vele noduli in de longen op de voor de zekerheid gemaakte CT’s en de door de minister zo vrolijk goedgekeurde ‘total body’-scan. Om erachter te komen wat al die afwijkingen betekenen moet je simpelweg mensen volgen, meten en observeren, maar vooral durven afblijven. Meten houdt ons bij de les en kan ons heel veel kwaliteit van leven opleveren en veel geld besparen.