Samenvatting
Doel. Beschrijven van een cluster van 6 patiënten met een puerperale infectie met β-hemolytische groep-A-streptokokken (Streptococcus pyogenes; GAS) onder 10 vrouwen die op 2 achtereenvolgende dagen waren bevallen in het ziekenhuis in Gouda en verslag doen van het epidemiologisch en microbiologisch onderzoek naar de bron.
Opzet. Descriptief.
Methode. Bij aanmelding van de 4e patiënt met een puerperale infectie ontstond het vermoeden van een ziekenhuisinfectie. Er werden kweken afgenomen bij personeel, gezinscontacten en omgeving. Op alle geïsoleerde GAS werden een sero- en een genotypering uitgevoerd. Tevens werden epidemiologische gegevens, zoals tijdstip van opname, partus en ontslag, gebruikte verloskamer en kamer op de kraamafdeling, vastgelegd. Alle verloskundigen en huisartsen in de regio werden geïnformeerd en hun werd verzocht alert te zijn op endometritis tijdens kraambedcontroles van poliklinisch bevallen vrouwen.
Resultaten. Alle 6 patiënten en 2 ziekenhuismedewerkers hadden een identiek type GAS. De omgevingskweken bleven negatief. Op basis van de verzamelde epidemiologische gegevens was het waarschijnlijkste scenario dat één van de ziekenhuismedewerkers de bron was geweest. Na het aanscherpen van de handdesinfectiediscipline deden zich geen nieuwe gevallen meer voor.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Amsterdam, september 1999,
Onlangs beschreven Thewessen en collegae een cluster van patiënten met kraamvrouwenkoorts (1999:1700-5). Zij spreken hierbij van ‘een hernieuwde les van Semmelweis’. Het is goed om op deze wijze aan de hand van recente ervaringen opnieuwaandacht te vragen voor verworvenheden uit het verleden die licht vergeten worden.
Wat niet wordt genoemd, maar toch ook zeer de moeite van het opmerken waard is, is dat in hun artikel nog een les verborgen zit die ik ‘een hernieuwde les van Eagle’ zou willen noemen. Dofferhof en Sporken gaven dit al aan in een artikel in dit tijdschrift in 1993.1 Eagle, geconfronteerd met het feit dat streptokokken onder bepaalde omstandigheden ongevoelig voor penicilline bleken te zijn, verrichtte hiernaar al in het begin van de jaren vijftig experimenteel onderzoek. Hij vond dat bij muizen, geïnoculeerd met streptokokken, de micro-organismen wel zeer gevoelig waren voor penicilline zolang ze zich snel vermeerderden op de plaats van de infectie. Zodra de snelle groei van de streptokokken afnam, verdween ook de gevoeligheid voor penicilline.2 Wij kennen dit uit eigen ervaring bij de antibiotische behandeling van ernstige wekedeleninfecties, zoals necrotiserende fasciitis. Ook Thewessen et al. beschrijven dit fenomeen van penicillineongevoeligheid bij hun patiënten. Stevens heeft hier onlangs nog op gewezen.3 Zamboni et al. toonden dit in 1997 opnieuw in een dierexperiment aan.4
Nu is een mens natuurlijk geen muis, maar op grond van de literatuur en klinische ervaringen lijkt mij de hernieuwde les van Eagle te zijn om bij ernstige streptokokkeninfecties de antibiotische behandeling direct met clindamycine te beginnen. Het stadium van de zeer snelle vermeerdering van de streptokokken zal meestal al voorbij zijn wanneer wij deze patiënten zien.
Dofferhoff ASM, Sporken JMJ. Toxische-shocksyndroom in het kraambed door β-hemolytische streptokokken uit groep A. Ned Tijdschr Geneeskd 1993;137:609-12.
Eagle H. Clinical studies. Experimental approach to the problem of treatment failure with penicillin. I. Group A streptococcal infection in mice. Am J Med 1952;13:389-99.
Stevens DL. Invasive group A streptococcal disease. Infect Agents Dis 1996;5:157-66.
Zamboni WA, Mazolewski PJ, Erdmann D, Bergman BA, Hussman J, Cooper MD, et al. Evaluation of penicillin and hyperbaric oxygen in the treatment of streptococcal myositis. Ann Plast Surg 1997;39: 131-6.