Dyspnoe tijdens methotrexaatgebruik: geen reden tot luchtigheid

- An important complication of methotrexate (MTX) treatment is illustrated by two case histories. Until recently pneumonitis was believed to be associated only with high dose MTX. Lately several cases of pneumonitis during treatment with low intermittent doses have been reported. The use of low dose intermittent MTX treatment in non-malignant diseases is growing fast and an increasing incidence of MTX pneumonitis is to be expected. Early recognition of the disorder may result in adequate treatment. The clinical picture varies from transient mild dyspnoea to progressive, sometimes fatal respiratory insufficiency. All ‘new’ pulmonary signs of patients treated with MTX should raise suspicion of MTX pneumonitis. Before treatment with MTX is instituted a chest radiograph should be made and pulmonary function testing should be performed. It is of great importance to inform patients carefully about the possibility of MTX pneumonitis and its symptoms. The prognosis of MTX pneumonitis is usually favourable.

Samenvatting

Aan de hand van twee ziektegeschiedenissen wordt een overzicht gegeven van een belangrijke complicatie van methotrexaat (MTX), die tot nu toe minder aandacht heeft gekregen dan zij verdient. De MTX-pneumonitis, waarvan aanvankelijk werd aangenomen dat deze alleen optrad bij gebruik van hoge doseringen MTX, blijkt evengoed voor te komen bij lage intermitterende doses. Naarmate MTX vaker op deze wijze toegepast zal worden bij de behandeling van niet-maligne aandoeningen, zal ook het beeld van de pneumonitis frequenter worden gezien. Herkenning van het klinisch beeld zal tot gevolg hebben dat sneller een adequate behandeling wordt ingesteld. Het spectrum van de door MTX geïnduceerde longaandoeningen varieert van voorbijgaande milde dyspnoe tot progressieve en soms fatale pulmonale insufficiëntie. Bij alle ‘nieuwe’ pulmonale klachten van een patiënt die behandeld wordt met MTX dient aan de mogelijkheid van MTX-pneumonitis te worden gedacht. Het verdient aanbeveling om röntgenonderzoek van de longen te verrichten en eventueel de longfunctie te meten alvorens gestart wordt met MTX-therapie, teneinde de uitgangssituatie vast te leggen. Daarnaast is het uiteraard van groot belang om patiënten attent te maken op de mogelijkheid dat pulmonale klachten optreden. Het beloop bij een MTX-pneumonitis is meestal gunstig.