Doodsklokken

Vroeger ging je gewoon dood. Op veel plaatsen is dat nog steeds zo. Honger, instortende gebouwen, misdadige dictators, religieuze fanatici, mazelen, aids, malariamuggen, de reeks aan doodsoorzaken waarover we ons hier in Nederland niet zo druk maken is lang. Het is allemaal ver weg. Dood lijkt in die verre oorden gewoon. Praten over ‘goed doodgaan’ is daar een gotspe. Nee, wij gaan hier dood aan kanker, hart- en vaatziekten en dementie, en ons doodgaan moet wel goed zijn, zonder veel lijden en angst. De periode voor het doodgaan lijkt erger dan het doodgaan zelf. Ik verbaas me nog altijd dat het moment zelf er een van ‘floep-over’ is. Het lijden bestaat dan ook niet uit het feitelijke stapje maar uit de weg daar naartoe. Als er in die periode pijn, benauwdheid en angst is en als we er niets aan kunnen doen, noemen we dat refractaire symptomen en heb je de mogelijkheid tot palliatieve sedatie. Theoretisch is het besluit tot sedatie een medische beslissing, waarvoor de patiënt ook niet kiezen kan. Toch geven we die keuze blijkbaar wel. Bijna altijd werd er over een sedatie met de patiënt overlegd volgens het onderzoek uit de NIVEL Zorgregistraties eerste lijn (A7265), maar de aard van het overleg weten we helaas niet. Juist over dat overleg zou ik meer willen weten. Waarom berust de ene patiënt veel makkelijker dan de ander? Kun je wel doodgaan met een hele kamer vol kwebbelende familieleden en het plasmascherm met Lingo aan? Of gaat dat juist veel makkelijker dan bij een grafstilte? Welke muziek zou je zelf op willen hebben staan? Ik twijfel een beetje tussen het morbide en heel korte No one knows I’m gone met een sereen raspende Tom Waits of When I’m laid in earth van Henry Purcell. Dido neemt in die allermooiste aria ooit geschreven afscheid van het leven. Mijn lijstje favorieten is echter veel en veel langer, want met deze 2 moet het in 6 minuten gebeurd zijn en dat zal wel te kort zijn. Ik hoop zo mijn angst te zijner tijd redelijk te kunnen bezweren. Hoewel ik er wel over nadenk, heb ik het met patiënten opvallend weinig over andere manieren om rustig te worden en pijn te verlichten dan met midazolam en morfine. Zonder morfine gaat nog maar een minderheid dood (A6857). De beide onderzoeken van deze week geven wel cijfers, maar al die cijfers vangen voor mij de werkelijkheid van doodgaan niet echt. Patiënten helpen is niet alleen een kwestie van de goede spuiten op het juiste moment leegdrukken, maar vooral van te voren praten over hun leven en hun angsten. Dat is spannend en helpt wellicht. Maar cijfers? Die heb ik daar niet over.