Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Diarree door een toxine van Clostridium difficile bij hemato-oncologische patiënten

Klinische praktijk
J.M. Kerst
J. van der Lelie
E.J. Kuijper
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145:1137-40
Abstract
Abstract
Sluiten
Diarrhoea due to a Clostridium difficile toxin in haemato-oncological patients.

- In two patients with multiple myeloma, men aged 72 and 54 years, diarrhoea developed upon chemotherapy with vincristin, doxorubicin and dexamethasone (VAD). In the second patient, diarrhoea developed after subsequent peripheral stem cell mobilisation. Pseudomembranous colitis was seen in the first patient during endoscopy but an enzyme immunoassay of the faeces was false negative for Clostridium difficile enterotoxin. The bacterium was later cultured from stool samples and toxins were detected in a repeated immunoassay. Stool samples of the second patient were positive for C. difficile enterotoxin. For both patients an antibiotic treatment resulted in a rapid recovery. In haemato-oncological patients, diarrhoea is often caused by oncolytic therapy. However, consideration should also be given to C. difficile infection as an alternative cause which is easily treatable.

Dames en Heren,

Diarree is een frequente klacht van hemato-oncologische patiënten. Meestal wordt de diarree veroorzaakt door uitgebreide beschadiging van slijmvlies van het maag-darmkanaal ten gevolge van chemotherapie, maar in de differentiaaldiagnose zal ook aan infectieuze aandoeningen moeten worden gedacht.

Patiënt A is een 72-jarige man die bekend is wegens de ziekte van Kahler (type IgA-lambda, in een vergevorderd stadium: IIIA volgens de indeling van Salmon en Durie). Elders werd hij met goed resultaat behandeld met respectievelijk chemotherapie (melfalan-prednisonkuren), radiotherapie (op pijnlijke botafwijkingen) en interferon alfa. Na drie jaar werd progressie van de ziekte geconstateerd met lokalisatie in sternum, claviculae en clivus, waarna een behandeling werd begonnen in de vorm van kuren vincristine-doxorubicine-dexamethason (VAD) die 4 weken duurden. De tweede VAD-kuur werd gecompliceerd door een luchtweginfectie (zonder bekende verwekker), die klinisch met succes behandeld werd met cefotaxim.

Gezien de gecompliceerd verlopen tweede kuur werd de derde VAD-kuur in combinatie met…

Artikelinformatie
Aanvaard op

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145:1137-40
Vakgebied
Interne vakken
Microbiologie
Kanker
Auteursinformatie

Academisch Medisch Centrum, Meibergdreef 9, 1105 AZ Amsterdam.

Afd. Inwendige Geneeskunde: dr.J.M.Kerst (thans: Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, afd. Medische Oncologie, Plesmanlaan 121, 1066 CX Amsterdam) en dr.J.van der Lelie, internisten-hematologen.

Afd. Medische Microbiologie: dr.E.J.Kuijper, medisch microbioloog.

Contact dr.J.M.Kerst (j_kerst@nki.nl)

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Den Haag, juni 2001,

Naar aanleiding van het interessante artikel van Kerst et al. over Clostridium difficile (2001:1137-40) vraag ik mij als ex-tropenganger af waarom tinidazol niet wordt geadviseerd in plaats van metronidazol: het heeft minder bijwerkingen en een simpeler dosering.

N.J. Heering

Amsterdam, augustus 2001,

Tinidazol behoort net als metronidazol tot de nitro-imidazolen. Tinidazol heeft een goede activiteit tegen een aantal protozoa, anaërobe Gram-negatieve bacteriën en anaërobe Gram-positieve staven. Ook C. difficile is gevoelig voor tinidazol.1 2 Tegen metronidazol resistente C. difficile-isolaten zijn ook ongevoelig voor tinidazol, maar tot nu toe wordt hier zelden melding van gemaakt. Tinidazol kan alleen oraal worden toegediend en heeft een halfwaardetijd van ongeveer 12 uur, waardoor het slechts eenmaal per dag gedoseerd kan worden. Tinidazol heeft nooit de populariteit van metronidazol kunnen overtreffen, hoewel bij ziektebeelden zoals amoebiasis betere resultaten zijn gemeld van een behandeling van 3 dagen met tinidazol dan met metronidazol.3 4 Goede resultaten van toediening van slechts één hoge dosis (2 g) tinidazol zijn ook gemeld bij de behandeling van infecties met Giardia lamblia of Trichomonas vaginalis.

Omtrent de juiste dosering van metronidazol en de duur van de behandeling van diarree samenhangend met C. difficile wordt in de literatuur consequent de aanbeveling gegeven 10-14 dagen te behandelen met 500 mg 3 dd.5 Dit advies is echter niet gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en het is goed voor te stellen dat een kortere duur van bijvoorbeeld 5 dagen tot gelijkwaardige resultaten leidt. Hoewel tinidazol nooit in een vergelijkend onderzoek is getest ten opzichte van metronidazol bij infecties door C. difficile is er geen reden te veronderstellen dat er enig verschil in effectiviteit zal bestaan. Het is met name interessant een ‘korte’ kuur van 3 dagen tinidazol 2 g oraal te vergelijken met een conventionele behandeling van 10-14 dagen met metronidazol. Vanwege de grote recidiefkans (ongeveer 15-20%) van met C. difficile samenhangende diarree na een behandeling met metronidazol is het ook zinvol dit aspect in een dergelijk onderzoek te betrekken.

J.M. Kerst
E.J. Kuijper
Literatuur

  1. Bannatyne R, Jackowski J. Susceptibility of Clostridium difficile to metronidazole, its bioactive metabolites and tinidazole [letter]. Eur J Clin Microbiol 1987;6:505-6.

  2. Jokipii AM, Jokipii L. Comparative activity of metronidazole and tinidazole against Clostridium difficile and Peptostreptococcus anaerobius. Antimicrob Agents Chemother 1987;31:183-6.

  3. Swami B, Lavakusulu D, Devi CS. Tinidazole and metronidazole in the treatment of intestinal amoebiasis. Curr Med Res Opin 1977; 5:152-6.

  4. Singh G, Kumar S. Short course of single daily dosage treatment with tinidazole and metronidazole in intestinal amoebiasis: a comparative study. Curr Med Res Opin 1977;5:157-60.

  5. Mylonakis E, Ryan ET, Calderwood SB. Clostridium difficile-associated diarrhea - a review. Arch Intern Med 2001;161:525-33.