De 'worried well'

Goede zorg op de juiste plek krijgen is lastig. In de bijdrage van Lamkaddem en collega's (A7718) leest u dat niet-westerse vrouwen minder vaak gebruikmaken van kraamzorg dan westerse vrouwen. Dat is jammer, want professionele kraamzorg leidt tot gezondere kinderen. Onder andere opleiding en betere beheersing van het Nederlands bepalen dat gebruik. En zoals zo vaak gebruiken de mensen die de zorg het hardst nodig hebben, het minst van die zorg. Dat is niet nieuw, maar we doen weinig om dat te veranderen. Bij een eerlijke verdeling van voedsel over de wereld zien we hetzelfde. In rijke landen eten mensen zich letterlijk dood terwijl anderen niet fatsoenlijk te eten hebben. In de zorg gaat dat dezelfde kant op. De 'worried well' eisen steeds meer van de koek en zij vinden gek genoeg vele dokters en wetenschappers aan hun zijde. Met armetierig wetenschappelijk bewijs proberen de belanghebbenden allerlei testen voor de opsporing van hun favoriete ziekte onder de aandacht van publiek, politici, ziektekostenverzekeraar en geldschieters te brengen. Hele patiëntengroepen worden letterlijk gecreëerd door wat aan de definitie van zogenaamde afwijkingen te sleutelen. Vooral testen met continue uitkomsten, zoals bloeddruk, aneurysmaomvang, PSA, vitamine D, cholesterol, urinezuur, vitamine B₁₂, maar ook allerlei onschuldige cysten en noduli, zijn uitstekend geschikt om iemand levenslang patiënt te maken en daarmee een goede klantenkring op te bouwen.

'Vrouwenwaarden voor mannen met osteoporose' is een mooi voorbeeld van dit fenomeen (A8069). Afhankelijk van de definitie komt 2-25% van de mannen boven de 65 jaar in aanmerking voor preventieve medicatie. Of die medicatie helpt weten we niet, maar toch vergoeden veel verzekeraars die botdichtheidsmeting en het preventieve gebruik van bifosfonaten. Zo'n verzekeraar wil ik helemaal niet, want die gaat heel slecht met mijn premie om en spekt vooral de kas van slimme ondernemers. De notie dat voor medisch handelen wetenschappelijk bewijs nodig is heeft de geneeskunde veel gebracht. Maar er is ook heel veel fopbewijs in omloop waarmee je velen kunt overtuigen dat jouw test een grote bijdrage aan de gezondheid van de mens levert. Dan moet je een bijzondere dappere dokter of ziektekostenverzekeraar zijn om de druk en het gezeur van de worried well te weerstaan. Het is immers veel gemakkelijker om even die verwijsbrief voor de DEXA-scan te geven dan uit te leggen dat we weliswaar weten dat een lage botdichtheid het fractuurrisico voorspelt maar helemaal niet hoeveel je van dat risico afhaalt als je levenslang medicatie slikt.

De discussie gaat altijd over het uitkleden van het basispakket, maar dat zit nog steeds vol met dubieuze testen en behandelingen. Daar moet de discussie over gaan. En het geld dat vrijkomt als we die overbodige handelingen uit het basispakket halen moeten we besteden aan de juiste zorg op de juiste plek te krijgen. De worried well redden zich wel, ook met het 'uitgeklede pakket', en dan hebben de dokters weer tijd om echte patiënten te behandelen in plaats van laboratoriumuitslagen.