De macht en onmacht van richtlijnen

Elders in dit tijdschrift wordt een recente publicatie besproken waarin onderzoekers van onder andere de Universiteit Utrecht laten zien dat zelfs in Nederland antibiotica voor luchtweginfecties niet altijd volgens de huidige richtlijnen worden geïndiceerd en voorgeschreven.1 Dat richtlijnen lang niet altijd worden gevolgd in de dagelijkse praktijk is op zich geen nieuws. Gebrek aan kennis, twijfel over de inhoud van richtlijnen, praktische bezwaren en ervaren druk van patiënten zijn veel genoemde oorzaken van het afwijken van richtlijnen.2 Specifiek voor richtlijnen voor het indiceren van antibiotica door huisartsen zijn ook mogelijkheden om antibiotica te verkrijgen zonder recept in sommige Europese landen en onduidelijkheden in richtlijnen door gebrek aan onderliggend wetenschappelijk bewijs belangrijke factoren die verhinderen dat richtlijnen worden gevolgd.3,4

In dit verband dienen twee vragen te worden beantwoord: is het erg dat richtlijnen niet worden gevolgd? En zo ja, hoe kan het volgen van richtlijnen worden bevorderd?